تفاوت بازپرس و دادیار چیست؟ ⚡【سال1403】⭐️
در هر کشوری دستگاه قضایی وجود دارد که به کلیه امورات قضایی رسیدگی می کند. این دستگاه دارای زیر مجموعه های متفاوتی است که هر کدام دارای وظایف مشخصی می باشند. در هر یک از این نهادها نیز افراد مختلفی مشغول فعالیت هستند که اهداف کلی دستگاه قضایی را محقق می کنند. دادستان، بازپرس، قاضی، دادیار و بسیاری از سمت ها و شغل های دیگر در مجموعه قضایی تعریف شده است. هر چند که همه افراد این مجموعه نهایتا برای هدف کلی یعنی برقراری نظم و امنیت تلاش می کنند، اما وظایف متفاوتی دارند. در این مقاله قصد داریم تفاوت بازپرس و دادیار را مورد بررسی قرار دهیم. اگر به دنبال شناخت این منصب ها هستید، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا اطلاعاتی را در خصوص این مقامات قضایی در اختیار شما قرار دهیم.
بازپرس کیست؟
برای توضیح این که بازپرس کیست باید در ابتدا دادسرا را معرفی نماییم. دادسرا یکی از نهادهای قضایی است که در دعاوی کیفری مسئولیت بررسی پرونده، تحقیق و کشف جرم را به عهده دارد. امکان صدور حکم در این مجموعه وجود ندارد و تنها کیفرخواست در دادسرا صادر شده و نهایتا پرونده برای صدور حکم نهایی به دادگاه ارسال می شود.
بازپرس یکی از افرادی است که در دادسرا مشغول به فعالیت می باشد. ایشان مسئول اصلی انجام تحقیقات مقدماتی در دادسرا هستند. کار بازپرس پس از مطرح شدن یک شکایت و یا اطلاع دادسرا از وقوع یک جرم آغاز می شود. در این شرایط، باز پرس وظیفه دارد متهم را احضار نموده و از وی بازجویی به عمل آورد. ایشان باید تحقیق از شهود، تحقیق محلی، بررسی محل وقوع جرم و کلیه امورات لازم برای مشخص شدن پرونده را انجام دهد.
پس از این که بازپرس تحقیقات خود را کامل کرد، نظر خود را به صورت قرارهای مختلف از جمله قرار جلب به دادرسی، قرار منع تعقیب و قرار موقوفی تعقیب صادر می کند. در واقع در صورتی که بازپرس به این نتیجه برسد که متهم جرمی را انجام داده است و نیاز به صدور حکم در خصوص او می باشد، قرار جلب به دادرسی را صادر می نماید. طی چنین شرایطی، فرد متهم برای دادرسی جلب شده و پس از کامل شدن تحقیقات، کیفرخواست برای او صادر شده و پرونده جهت صدور حکم نهایی به دادگاه ارسال می شود.
در صورتی که جرمی رخ نداده باشد و یا در تحقیقات مشخص شود که فرد متهم مرتکب خطایی نشده است، بازپرس، قرار منع تعقیب را صادر می نماید. در این شرایط پرونده مختومه می گردد و رسیدگی به آن پایان می یابد. می توان گفت، پرونده های کیفری در دادسرا با تحقیقات بازپرس تعیین تکلیف می شوند. به این صورت که یا برای صدور حکم به دادگاه فرستاده می شوند و یا مختومه می شوند. وکلا در زمان بازپرسی هم می توانند حضور داشته باشند و از متهم دفاع کنند، از این رو می توان به بهترین وکیل تبریز مراجعه نمایید و وکالت پرونده خود را به او بسپارید.
دادیار کیست؟
دادیارها قضات تازه کاری هستند که در دادسرا و زیر نظر دادستان فعالیت می کنند. دادستان رئیس دادسرا است که کلیه امور این نهاد زیر نظر ایشان انجام می شود. دادیارها وظایفی مشابه بازپرس ها دارند. دادیار وظیفه دارد تحقیقات مقدماتی در خصوص پرونده را به عهده بگیرد. اما تفاوت هایی میان بازپرس و دادیار وجود دارد که در قسمت های بعدی مقاله به این تفاوت ها اشاره می نماییم. دادیارها انواع مختلفی دارند که در این جا به بررسی آن ها می پردازیم. در واقع به این دلیل که وظایف دادستان بسیار سنگین و دشوار است، انجام برخی از این امور به دادیاران سپرده می شود.
- دادیار اجرای حکم: زمانی که برای پرونده ای حکمی صادر می گردد، آن حکم لازم الاجرا خواهد بود. اما حضور دادستان یا نماینده او برای اجرای حکم ضروری است. دادیار اجرای حکم فردی است که به نمایندگی از طرف دادستان در هنگام اجرای احکام حضور می یابد و بر حسن اجرای آن نظارت می کند.
- دادیار ناظر زندان: دادیار زندان هم از دیگر نمایندگان دادستان است که در خصوص امور مربوط به زندان ها انجام وظیفه می کند. مرخصی زندانیان و بررسی شرایط آن ها برای اعطای عفو توسط دادیار ناظر زندان انجام می شود.
- دادیار اظهارنظر: یکی دیگر از انواع دادیار، دادیار اظهارنظر است. این دادیار در خصوص قرار صادر شده توسط بازپرس اظهارنظر می کند و این تصمیم را برای ادامه روند دادرسی به دادستان جهت تصمیم گیری نهایی ارجاع می دهد.
- دادیار نماینده دادستان در دادگاه: این دادیار در دادگاه به عنوان نماینده دادستان حضور می یابد. دادیار نماینده دادستان، در خصوص کیفرخواست صادره توسط دادستان به دادگاه و قاضی توضیح می دهد. وی در خصوص این که جرم رخ داده است توضیحات لازم را به قاضی ارائه می نماید.
تفاوت بازپرس و دادیار
همان طور که گفتیم، هم بازپرس و هم دادیار، وظیفه انجام تحقیقات مقدماتی در خصوص پرونده های کیفری را دارند. اما این دو مقام تفاوت هایی را با یکدیگر دارند، از جمله این که دادیاران در برخی مواقع علاوه بر تحقیقات، نماینده دادستان می باشند. نماینده دادستان در دادگاه، در زندان، و در خصوص اظهارنظر از دیگر وظایف دادیاران است که در خصوص بازپرس صدق نخواهد کرد.
در جهت بررسی تفاوت بازپرس و دادیار می توان به موضوع اختلاف میان آن ها با دادستان پرداخت. ممکن است نظر بازپرس یا دادیار در تحقیقات پرونده با نظر دادستان متفاوت باشد. در این شرایط اگر بین دادستان و دادیار اختلاف نظر وجود داشته باشد، مرجع، نظر دادستان خواهد بود. اما در خصوص اختلاف نظر میان بازپرس و دادستان، دادگاه، مرجع حل اختلاف آن ها خواهد بود.
از دیگر تفاوت های میان بازپرس و دادیار، این است که باز پرس در برخی موارد می تواند بدون نیاز به اجازه دادستان عمل نماید. دادیار باید برای هر اقدامی از طرف دادستان اجازه داشته باشد و دادستان او را برای انجام امور منصوب نماید.
در خصوص برخی پرونده ها که بعد از دادسرا، پرونده به دادگاه کیفری برای بررسی ارسال می گردد، تحقیقات باید توسط بازپرس انجام شود. دادیاران صلاحیت رسیدگی به تحقیقات برای چنین پرونده هایی را ندارند. جرایمی که مجازات آن ها قصاص نفس، اعدام، حبس ابد و قصاص عضو است در این دسته قرار دارند.
لازم به ذکر است که پرونده هایی که مشمول چنین جرایمی هستند به شعبات بازپرسی ارسال می شوند. این پرونده ها به دلیل عدم صلاحیت شعبات دادیاری به آن ها ارجاع داده نمی شوند. بهترین وکیل ارومیه می تواند در مسیر دادرسی توسط بازپرس و یا دادیار در کنار شما باشد و با راهنمایی ها و اقدامات خود بهترین نتیجه را کسب نماید.
سلسله مراتب مقامات در دادسرا
در تمام نهادها و ارگان ها، سلسله مراتب مقامات تعریف شده و در انجام امورات مختلف تاثیر گذار است. وجود این ترتیب سبب ایجاد نظم و ترتیب در مجموعه خواهد شد و در صورت بروز اختلاف، مقام بالاتر می تواند آن را حل فصل نماید. این موضوع در محاکم قضایی مختلف که خود مسئول برقرای نظم هستند از اهمیت بیشتری برخوردار است.
در بحث بررسی تفاوت بازپرس و دادیار لازم دانستیم که سلسله مراتب این مقامات را بیان نماییم. هم بازپرس و هم دادیار، هر دو در دادسرا مشغول فعالیت می باشند، از همین رو ترتیب مقامات را در این ارگان بررسی می کنیم. دادسرا وظیفه کشف جرم، تعقیب متهم، تحقیقات مقدماتی و ارسال پرونده به دادگاه را بر عهده دارد. در داسرا دادستان، معاون دادستان، بازپرس و دادیار مشغول فعالیت هستند. البته افراد زیادی در این نهاد مشغول به کار هستند اما مقامات دادسرا همین افراد می باشند. در این قسمت، این مقامات را به ترتیب جایگاه شغلی آن ها بررسی می نماییم.
دادستان: بالاترین مقام دادسرا، دادستان است که در واقع رئیس دادسرا می باشد. کلیه اموری که در این نهاد انجام می شود تحت نظر دادستان قرار دارد و باید با اجازه ایشان باشد.
معاون دادستان: پس از دادستان بالاترین مقام دادسرا، معاون ایشان است. در واقع معاون دادستان به عنوان جانشین ایشان است و در صورت نبود داستان، وظایف ایشان توسط معاون انجام می شود.
بازپرس: بازپرس، سومین مقام قضایی در سلسله مراتب دادسرا می باشد. ایشان وظیفه انجام تحقیقات اولیه در خصوص جرم، یافتن مدارک و مستندات و نهایتا صدور انواع قرار را بر عهده دارند.
دادیار: در نهایت، پایین ترین مقام در دادسرا مربوط به دادیار است. هر گونه اقدامی که دادیار انجام می دهد باید با اجازه و تایید داستان می باشد. این مقام قضایی تنها در برخی از موارد اجازه صدور کیفرخواست را دارد.
تفاوت قاضی با بازپرس و دادیار
کلیه افراد مشغول به کار در دستگاه قضایی، اعم از قاضی، دادستان، دادیار و بازپرس یک هدف واحد دارند. اقدامات تمام این افراد در نهایت منجر به ایجاد قانونمندی، نظم، امنیت و احقاق حق خواهد شد. کلیه این افراد همکار محسوب شده و در یک راستا فعالیت می کنند. اما با این وجود تفاوت هایی هم در مقام آن ها، حیطه اختیارات و وظایف آن ها وجود دارد. به طور کلی در سلسله مراتب این مقامات می توان گفت که مقام قاضی از مقام بازپرس و دادیار بالاتر است.
یکی دیگر از مقاماتی که در محاکم قضایی فعالیت دارد، قاضی است. گاهی مردم به اشتباه گمان می کنند که بازپرس همان قاضی است. در صورتی که این دو مقام، دو فرد متفاوت با وظایف مختلف هستند که در این قسمت تفاوت های این دو مقام قضایی را بررسی می کنیم. از آن جا که تفاوت بین بازپرس و دادیار در مقام مقایسه آن ها با قاضی یکسان است، می توان این تفاوت ها را بین قاضی و دادیار هم قایل شد.
اولین تفاوت میان قاضی با بازپرس و دادیار این است که قاضی در دادگاه فعالیت می کند و حوزه خدمت او دادگاه است. در طرف مقابل، بازپرس و دادیار در دادسرا مشغول فعالیت می باشند. از دیگر تفاوت های میان این مقامات این است که وظیفه اصلی قاضی بررسی پرونده و نتایج تحقیقات دادسرا و صدور حکم متناسب با جرم است. در صورتی که دادیار و بازپرس نمی توانند حکم صادر نمایند و تنها می توانند قرار جلب به دادرسی و یا قرار منع تعقیب را صادر نمایند. وظیفه دادیار و بازپرس، انجام تحقیقات اولیه در خصوص پرونده، کشف جرم و تعقیب متهم است، در حالی که قاضی چنین وظایفی ندارد.
ممنوعیت های بازپرس
هر فرد در هر مقام قضایی که قرار داشته باشد، محدودیت هایی نیز در خصوص اقدامات خود خواهد داشت. بازپرس هم از این قاعده مستثنی نیست و برخی از کارها را نباید انجام دهد. در این قسمت به این گونه موارد اشاره خواهیم کرد.
بازپرس نمی تواند بنا به دلایل مختلف مانند این که متهم در دسترس نبوده و یا قابل شناسایی نیست، پیگیری و بررسی پرونده را متوقف نماید. وی وظیفه دارد که تحقیقات اولیه را انجام داده و هر اقدامی که در این زمینه لازم است را انجام دهد.
در خصوص پرونده هایی که مربوط به جرایم منافی عفت است، بازپرس نمی تواند تحقیق و رسیدگی را انجام دهد و یا از کسی سوالی در این زمینه بپرسد. اما در این مورد یک استثنا وجود دارد و آن هم این است که این موضوع در خصوص جرایمی که در انظار عمومی صورت گرفته و یا شاکی خصوصی دارد باشد. در چنین شرایطی بازپرس می تواند در محدوده شکایت تحقیقات لازم را انجام دهد.
بازپرس اجازه ندارد در اوراق بازجویی در میان سطرها چیزی بنویسد و یا چیزی اضافه کند. همچنین وی نمی تواند قلم خوردگی در این اوراق ایجاد کند. در صورت نیاز به تصحیح برخی موارد باید روی نوشته قبلی خط کشیده شده و روی آن اصلاحیه نوشته شود. سپس باید بازپرس و متهم برگه بازجویی را امضا کنند.
بازپرس موظف است اقدامات لازم را برای پرونده هایی که متهمان آن ها در بازداشت هستند را انجام داده و آن را به نعویق نیاندازد. در واقع تا تحقیقات و اقدامات لازم در این خصوص انجام نگرفته باشد، بازپرس اجازه مرخصی، تعطیلی و حتی ماموریت کاری را ندارد. لازم به ذکر است که این محدودیت ها برای دادیار هم وجود دارد و در این زمینه تفاوت بازپرس و دادیار صفر خواهد بود و در واقع مشابه یکدیگر هستند.
شرایط بازپرس یا دادیار شدن چیست؟
برای احراز هر موقعیت شغلی داشتن شرایط خاصی مد نظر است که فرد باید دارای آن ویژگی ها باشد. تفاوت بازپرس و دادیار در احراز این موقعیت ها، تنها مقام آن ها است و شرایط لازم برای این شغل ها یکسان است. فردی که تصمیم دارد بازپرس و دادیار شود باید حداقل مدرک تحصیلی کارشناسی در رشته های حقوق، الهیات با گرایش فقه و حقوق اسلامی را داشته باشد.
از دیگر شرایط لازم برای این مقام ها، تابعیت جمهوری اسلامی ایران و تدین به دین اسلام است. این افراد نباید دارای سوء پیشینه باشند و به نظام جمهوری اسلامی هم پایبند و معتقد باشند. شرایط سنی لازم برای بازپرس یا دادیار شده، 23 تا 39 سالگی است. افراد زیر 23 سال و بالای 39 سال نمی تواند وارد این شغل و حرفه شوند.
طبیعی است افرادی که این مناصب را به دست می آورند نباید به هیچ نوع مواد مخدری اعتیاد داشته باشند. برخورداری از سلامت کامل جسمی روانی هم از نکاتی است که برای بازپرسان و دادیاران ضروری است. آقایانی که قصد ورود به این شغل ها را دارند، باید دوران خدمت سربازی را پشت سر گذاشته باشند و یا معافیت از سربازی را اخذ نموده باشند.
علاوه بر داشتن این خصوصیات اخلاقی، افراد متقاضی برای شغل بازپرسی و دادیاری باید در آزمون های این شغل شرکت نموده و حد نصاب نمره لازم را کسب نمایند. پس از موفقیت در آزمون، باید مراحل مصاحبه و گزینش هم با موفقیت سپری شود. با داشتن این شرایط و گذراندن دوره های لازم، افراد می توانند در این شغل فعالیت نمایند.
دادرس کیست؟
برای پاسخ به این سوال باید به بررسی آیین دادرسی کیفری و مدنی بپردازیم. در یک معنا، دادرس به معنای قاضی است که به بررسی پرونده های ارسالی به دادگاهی که در آن مشغول به کار است می پردازد. این فرد با بررسی پرونده و به کار گیری علم تجربه خود و همچنین قوانین حقوقی، مدنی و مجازات اسلامی، اقدام به صدور حکم در خصوص پرونده می نماید.
اما در مفهومی جزئی تر، دادرس با قاضی متفاوت بوده و کسی است که مقامی پایین تر از قاضی دارد. این فرد در نبود قاضی می تواند به بررسی پرونده و صدور حکم اقدام نماید. در این حالت، حدود اختیارات و وظایف دادرس نیز با قاضی متفاوت است.
کلام آخر
در این مقاله در خصوص تفاوت بازپرس و دادیار صحبت نمودیم. این مقامات شباهت ها و تفاوت هایی را با یکدیگر دارند. از جمله شباهت های بازپرس و دادیار این است که هر دو در دستگاه قضایی کشور و در دادسرا فعالیت می کنند. این افراد همگام با سایر افراد شاغل در محاکم قضایی به دنبال برقراری نظم، امنیت و عدالت هستند. هر دوی این مقامات وظیفه بررسی و تحقیقات اولیه پرونده های دادسرا را دارند. اما از نظر سلسه مراتب، مقام بازپرس از دادیار بالاتر است. بازپرس در برخی موارد می تواند شخصا عمل نموده در حالی که دادیار چنین اجازه ای را ندارد. دادیاران اجازه تحقیقیات در خصوص برخی دعاوی را ندارند. امیدواریم این مقاله در جهت بالا بردن اطلاعات حقوقی شما عزیزان گام موثری برداشته باشد. از همراهی شما صمیمانه سپاسگزاریم و در سایت وکیل چی پذیرای نظرات و پیشنهادات ارزنده شما عزیزان هستیم.