یکی از اصول اساسی قانون، اجرای عدالت است. به همین منظور در قوانین مختلف این اصل رعایت شده و با مصداق‌های گوناگون بروز پیدا می‌کند. یکی از این مصادیق حق اعتراض به احکام دادگاه‌هاست. بیشتر ما این اعتراض را به تجدید نظر می‌شناسیم. در حالی که روش‌های دیگری برای اعتراض وجود دارد. برای مثال اگر کسی که رای دادگاه علیه او صادر شده و درخواست تجدید نظر نسبت به آن داده باشد، چگونه می‌تواند نسبت به آن رای اعتراض نماید؟ در این مطلب قصد داریم ضمن پاسخ به این سوال، نوع دیگری از اعتراض یعنی فرجام‌خواهی را بررسی و شرایط آن را بیان کنیم. در همین راستا نکات وکیل دادگستری در توضیح مفهوم فرجام خواهی را مورد توجه قرار داده‌ایم.
پیش از ورود به بحث این مورد را به خاطر داشته باشید که فرجام‌خواهی بر خلاف تجدید نظر یک استثناء به شمار می‌رود و در همه موارد نمی‌توان از آن استفاده کرد.
فرجام خواهی چیست؟
وکیل دادگستری در توضیح فرجام خواهی این گونه مطرح می‌کند که فرجام خواهی یکی از روش‌های اعتراض به حکم دادگاه است که بر این اساس مطابقت حکم صادره با قوانین و مقررات را انجام می‌شود. مرجع رسیدگی به فرجام خواهی، دیوان عالی کشور است و از این جهت، حکم دادگاه را بررسی می‌کند.
این مرجع رای دادگاه را تایید یا نقض می‌کند و پرونده را به مرجع پایین‌تر که حکم را صادر کرده است، می‌فرستد تا به آن رسیدگی کند، چرا که دیوان عالی کشور صلاحیت رسیدگی به محتوای حکم صادر شده ندارد و صرفا مطابقت با قانون را بررسی می‌نماید.
ماده 336 قانون آیین دادرسی مدنی این موضوع را مد نظر قرار داده است:
فرجام خواهی، «عبارت است از تشخیص انطباق یا عدم انطباق رای مورد درخواست فرجامی با موازین شرعی و مقررات قانونی ”
فرجام خواهی در امور حقوقی و کیفری
مسئله قابل توجه در مورد فرجام خواهی این است که اصولا این نوع اعتراض در انواع دعاوی حقوقی و کیفری امکان پذیر است ولی همان طور که بیان شد، به دلیل اینکه یک استثناء بر اصل قطعی بود احکام دادگاه‌ها به شمار می‌رود، قانون موارد مجاز در هر یک از امور کیفری و حقوقی را مشخص نموده است. در ادامه این موارد را در هر یک از دعاوی کیفری و حقوقی به صورت مجزا بیان می‌کنیم.
فرجام خواهی در امور حقوقی
در رابطه با فرجام خواهی در امور حقوقی یا امور مدنی باید دو مرحله را در نظر گرفت. اول زمانی که نسبت به رای دادگاه بدوی درخواست فرجام خواهی داده می‌شود و دوم زمانی که نسبت به رای دادگاه تجدید نظر فرجام خواهی شود.
دیدگاه خود را بنویسید