یکی از مواردی که به کشمکش میان پدران و مادران بعد از جدایی تبدیل می شود، مسئله حضانت فرزندان است. بسیاری از زوجین با وجود زندگی ناخوشایندی که دارند، به دلیل حفظ مصلحت فرزندان شان تصمیم به تحمل سختی ها می گیرند، چرا که فرزند ثمره زندگی پدر و مادر بوده و برای آن ها از هرچیزی عزیزتر است. در این مقاله سعی داریم همه چیز را در مورد حضانت فرزندان بعد از طلاق مورد بررسی قرار دهیم. برای آشنایی با این مطالب و کسب اطلاعات لازم در این حوزه، در ادامه مقاله همراه ما باشید.
منظور از حضانت چیست؟
خانواده به عنوان کوچک ترین جامعه موجود، یکی از ارکان اساسی برای رشد و پرورش کودکان و ساخت آینده هر کشوری می باشد. تربیت کودکان و آینده آن ها بستگی به بستر خانواده و چگونگی تربیت آن ها دارد و داشتن محیط زندگی آرام و رسیدگی به موقع می تواند آن ها را از دام هایی که ممکن است در آینده گرفتارش شوند، نجات دهد. گاهی اوقات خانواده ها به دلیل مسائلی که بین آن ها پیش می‌آید و ادامه زندگی را برای شان دشوار می کند، تصمیم به طلاق و جدایی می گیرند.
بیش از هر چیزی این طلاق می تواند بر روی روحیه و تربیت فرزندان تاثیر بگذارد و آینده شان را تحت تاثیر قرار دهد. چیزی که بسیار مهم است و به عنوان یک دغدغه در هنگام طلاق محسوب می شود، مساله حضانت فرزندان بعد از طلاق می باشد. از آنجا که حضانت جزو حقوق اصلی خانواده است، قوانین مشخصی جهت تحقق عدالت و نظم بخشیدن به این موضوع تدارک دیده شده است. ماده 1179 و 1168 قانون مدنی کشور، در خصوص حقوق حضانت فرزندان به تصویب رسیده است.
کلمه حضانت به معنی سرپرستی و ولایت می باشد که هم حق والدین و هم تکلیف و وظیفه آن ها به حساب می آید و هیچ کدام از پدر و مادرها حق ندارند از این مسئولیت شانه خالی کنند. والدین حتی در هنگام جدایی نیز موظف هستند به تمامی مسائل و نیازهای یک فرزند رسیدگی کنند. حضانت فرزندان بعد از طلاق ممکن است به پدر و یا مادر برسد. تعیین سرپرستی هر یک از والدین، بستگی به سن فرزندان، دختر و پسر بودن آن ها و همچنین شرایط والدین دارد. در ادامه این مقاله ما می خواهیم بدانیم چه موقع و در چه شرایطی حضانت اولاد به پدر و مادر خواهد رسید و همچنین قانون چه تصمیم و شروطی در این مواقع می گیرد.
شرایط سنی حضانت کودکان
پدر و مادری که حضانت فرزند را بر عهده می گیرند، متعهد می شوند که از کودک شان هم از نظر عاطفی و هم مادی حمایت کنند. طبق توافق صورت گرفته بین آن ها و متناسب با شرایط والدین، یکی از آن ها می تواند حضانت را بر عهده بگیرد. قبل از آغاز مراحل طلاق توافقی، مساله حضانت از قبل بین زوجین مورد بررسی قرار می گیرد و با یکدیگر بر سر این موضوع به تفاهم می رسند. اما در طلاق های غیر توافقی مثل طلاق غیابی از طرف مرد، طلاق خلع و … این شرایط بستگی به نظر دادگاه، در صورت عدم توافق بین زوجین، دارد.
قوانین تصویب شده در خصوص حضانت فرزندان بعد از طلاق، بیانگر تکلیف سرپرستی پدر و مادر است و تا وقتی که آن ها زنده هستند،این سرپرستی به شخص دیگری واگذار نمی شود. والدین نیز موظف هستند که به خوبی از فرزندشان مراقبت کرده و مسئولیت های آن را برعهده بگیرند. اگر یکی از زوجین از مسئولیت های خود در هنگام حضانت فرزندان بعد از طلاق سرپیچی کند، دادگاه به این مسئله می تواند ورود نماید.
بر اساس قوانین کشور برای حضانت و سرپرستی کودکانی که پدر و مادر آن ها از یکدیگر جدا شده باشند، تا 7 سالگی مادر در اولویت سرپرستی قرار می‌گیرد و بعد از آن نیز تا 9 سالگی دختر و 15 سالگی پسر، حضانت به پدر می رسد. بعد از 7 سالگی در صورتی که اختلاف بین زوجین بر سر حضانت پیش بیاید و آن ها شرایط لازم را نداشته باشند، دادگاه حضانت را بر اساس مصلحت کودک تشخیص می دهد و حکمی جهت این مورد صادر می کند. پس تا اینجای مطالب به این نتیجه رسیدیم که حق حضانت فرزندان بعد از طلاق تا پایان هفت سالگی به مادر می رسد و تا زمانی که آن ها به بلوغ برسند حضانت شان به پدر منتقل می شود. اگر نیاز به اطلاعات درباره حضانت فرزند دختر بعد از طلاق دارید به لینک مربوطه مراجعه کنید.
زمانی که کودکان از دوره بلوغ خارج شوند و دیگر در دوره طفولیت نباشند، خودشان می توانند در مورد این که می خواهند با کدام یک از والدین شان زندگی کنند، تصمیم بگیرند.سن بلوغ برای دختران، 9 سال و برای پسران 15 سال قمری می باشد. اگر زمانی که حضانت فرزندان به پدر می رسد، دادگاه تشخیص دهد که پدرشان صلاحیت اخلاقی ندارد، مثلا دچار اعتیاد و یا کارهای خلاف شرع باشد، بعد از زمان 7 سالگی و با شکایت مادر، حضانت از پدر گرفته شده و به مادر خواهد رسید.
در تمام دوران نفقه فرزندان بر عهده پدر است. حتی در همان زمانی که حضانت به مادر می رسد، پدر موظف به تامین هزینه های کودکانش می باشد. در قوانین قدیمی حضانت فرزندان بعد از طلاق تنها تا 2 سالگی به مادر تعلق می گرفت، اما از سال 1382 این سن به هفت سالگی تغییر کرد.
شرایط گرفتن حضانت فرزندان بعد از طلاق به صورت دائمی
حضانت فرزندان بعد از طلاق تا 7 سالگی با مادر بوده و برای دختران از 7 سال تا 9 سال و پسران از 7 تا 15 سال بر عهده پدر خانواده می باشد. پس از آن نیز طبق تصمیم فرزندان حضانت به یکی از والدین منتقل می شود. می خواهیم بدانیم برای این که پدر و مادری حضانت فرزند خود را بتواند برای همیشه به دست بیاورد چه شرایطی مورد نیاز است؟ تصمیم در مورد این موضوع طبق نظر دادگاه و صلاح دید عمومی می باشد و از جمله معیارهایی که برای این امر مورد نیاز است، داشتن وضعیت مالی مناسب و تعهد والدین برای تامین تمامی هزینه ها و منافع فرزندان می باشد.
در صورتی که زن و شوهر در طلاق توافقی خود در مورد گرفتن حضانت فرزندشان به تفاهم برسند و بتوانند برای همیشه حضانت را برعهده بگیرند، این مجوز را دادگاه صادر می کند. اغلب اوقات دادگاه حضانت فرزند را به پدر خانواده می بخشد، ولی بر اساس توافقات صورت گرفته و آنچه که در دادگاه های خانواده به ثبت می رسد، غالبا زنان با بخشیدن مهریه سعی می کنند حضانت فرزندشان را برای همیشه بر عهده بگیرند.
گاهی اوقات نیز به دلیل شرایط خوب مالی پدر، این امر امکان پذیر نمی باشد. زمانی که طبق توافقات صورت گرفته، حضانت فرزندان به صورت دائمی به پدر و یا مادر برسد، اگر سرپرست به تعهداتی که داده است نتواند عمل کند و نیازهای فرزند را تامین نکند، والد دیگر می تواند در این خصوص به دادگاه شکایت کند و اعلام کند که سرپرست فرزندش، شرایط و استحقاق رسیدگی به کودک را ندارد. این امر با ارائه مدارک لازم صورت می گیرد و دادگاه نیز با تحقیق در موضوع و بررسی شواهد، حضانت را به والد دیگر واگذار می کند.
موارد دیگری که برای حضانت فرزندان بعد از طلاق به صورت دائمی تاثیرگذار است، شرایط سنی اولاد می باشد که برای پسران و دختران به شرح زیر است:
- حضانت دائمی فرزند پسر طبق آنچه که تصویب شده است، تا هفت سالگی بر عهده مادر بوده و تا 15 سالگی نیز بر عهده پدر است و پس از آن نیز حضانت از عهده پدر خارج شده و خود فرزند می تواند تصمیم بگیرد که برای همیشه می خواهد با کدام یک از والدین خود زندگی کند.
- برای دختران نیز حضانت شان تا هفت سالگی با مادر و تا 9 سالگی با پدر می باشد. پس از 9 سالگی نیز طبق تصمیم فرزند و علاقه او به هر یک از والدین، می تواند برای همیشه یکی از آن ها را برای زندگی انتخاب نماید.
حضانت فرزندان بعد از ازدواج مجدد مادر
طبق آنچه که عوام معتقدند، فرض بر این است که در صورت ازدواج مجدد مادر، او دیگر حق داشتن حضانت فرزند را نخواهد داشت و سرپرستی فرزند از او سلب خواهد شد. اما قوانین جدید این مورد را نقض می کند. همان طور که گفته شد تا 7 سالگی حضانت فرزند بر عهده مادر است و بعد از سن بلوغ نیز در صورت تصمیم فرزند برای زندگی، حضانت می تواند به مادر منتقل شود. در گذشته اگر مادر هم زمان با داشتن حضانت فرزند بعد از طلاق ازدواج مجدد داشت، قانون و پدر فرزند می توانست حضانت را از او بگیرد، اما در قوانین جدیدی که جهت حمایت از خانواده وضع شده است، این مورد تغییر یافته و ازدواج مجدد نمی تواند حضانت را از مادر سلب نماید.
اگر فرزند بتواند در کنار مادر احساس امنیت و آرامش کند و مادر نیز تمامی نیازهای مبرم و اساسی او را برطرف نماید، همچنین همه شواهد منوط بر داشتن شایستگی مادر برای سرپرستی فرزند باشد، در صورت ازدواج مجدد حضانت بر عهده مادر می ماند. شرط دیگری که در این مورد دخیل است، داشتن سلامت روانی مادر می باشد.
پس اگر امنیت کودک در کنار مادر با وجود ازدواج مجدد حفظ شود، مادر می تواند فرزندش را تا زمان تعیین شده نزد خود نگه دارد. در صورتی که شرایط تغییر یابد، مثلا شوهر مادر با فرزند خوانده خود روابط مناسبی نداشته باشد و باعث آزار و اذیت او شود، حضانت از مادر سلب خواهد شد. البته اگر پدر فرزند در قید حیات نباشد یا بعد از گرفتن حضانت فوت کند، سرپرستی فرزند بر عهده مادر می ماند.
در چه صورتی حضانت فرزند از والدین گرفته می شود؟
اگر در هنگام جدایی پدر و مرد، طبق توافقات صورت گرفته حضانت به یکی از والدین واگذار شود، تحت شرایط خاصی سلب حضانت فرزند امکان دارد. شرایطی که حضانت را از مادر و یا حتی پدر می گیرد، همگی بستگی به تامین منافع و امنیت فرزند دارد و در صورتی که قانون و دادگاه به این نتیجه برسند که فرزند تحت فشار و آسیب است، شروع به بررسی و تحقیق می کنند و در صورت اثبات، حضانت را از سرپرستش می گیرند. شرایط سلب حضانت فرزندان بعد از طلاق عبارتند از:
- در صورت داشتن مشکلات روانی و جنون پدر یا مادر
- اعتیاد به مواد مخدر و مشروبات الکلی
- آسیب رساندن به کودک با آزار و اذیت و رفتارهای نامناسب
- داشتن مشکلات اخلاقی و رفتاری
- استفاده از فرزند برای اهداف نامناسب مثل جابجایی مواد، تکدی گری و …
- تنبیه بیش از حد فرزند
بر اساس قوانین جدیدی که به ثبت رسیده است، اگر کودک زیر 15 سال باشد، به او امکان حضور در جلسات رسیدگی را نمی دهند و به همین دلیل هر چیزی که باعث آسیب رسیدن به فرزند شود و تربیت او را به خطر بیندازد، باعث سلب حضانت خواهد شد که البته برای صدور چنین رایی نیاز به مدارک و شواهد مستند و مستدل می باشد.
حضانت فرزندان بعد از سن 18 سالگی
همان طور که گفته شد حضانت فرزندان بعد از طلاق تنها تا سن قانونی اجباری است و بعد از 18 سال اجباری نمی باشد، پس حضانت فرزند به ترتیب به شرح زیر می باشد:
- حضانت فرزندان بعد از طلاق تا 7 سالگی برای دختران و پسران با مادر است.
- حضانت فرزند دختر از 7 سالگی تا 9 سالگی با پدر بوده و برای فرزند پسر از 7 سال تا 15 سال می باشد.
- دختران بعد 9 سالگی و پسران بعد از 15 سالگی برای تعیین سرپرست به صورت شخصی تصمیم می گیرند.
- 18 سالگی سن قانونی فرزند می باشد و بعد از این سن فرزند نیاز به سرپرست قانونی ندارد.
کلام آخر
در این مقاله در مورد حضانت فرزندان بعد از طلاق صحبت شد. فرزند بی گناه ترین قربانی اختلافات زوجین می باشد و بعد از جدایی پدر و مادرش از نعمت زندگی با والدین خود در کنار هم محروم می ماند و تنها می تواند یکی از آن ها را برای زندگی داشته باشد. از این رو قانون حمایت خانواده تمام تلاش خود را برای آسیب کم تر به فرزندان به کار گرفته است و قوانین خاصی را برای این مورد وضع نموده است.
از همراهی شما تا پایان مقاله کمال تشکر را داریم. برای ارائه انتقادات و پیشنهادات خود با سایت وکیل چی در ارتباط باشید. برای مشاهده مقاله بهترین وکیل در ایران کلیک کنید.
عدم جنون، عدم اعتیاد، نداشتن مشکلات اخلاقی و رفتار مناسب با کودک از شرایط حضانت فرزند توسط مادر است.
در صورتی که پدر اعتیاد، بیماری روانی، فساد اخلاقی داشته باشد و یا از فرزند سوء استفاده غیر اخلاقی کند می توان او را سلب حضانت کرد.
بر اساس قانون دختران در سن ۹ سالگی و پسران در سن ۱۵ سالگی به بلوغ می‌رسند.
