همانطور که می دانید مهریه یکی از حقوق قانونی و مالی زن بوده و بعد از جاری شدن صیغه عقد نکاح زن مالک آن می شود و پرداخت آن برعهده مرد خواهد بود. اما در قانون مدنی مواردی برای پرداخت نکردن مهریه وجود دارد که در صورت وجود این شرایط مهریه به زن تعلق نمی گیرد. در این مقاله قصد داریم موضوع در چه صورتی مهریه به زن تعلق نمی گیرد؟ را مورد بررسی قرار دهیم و در این زمینه اطلاعات مفیدی را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم با ما همراه باشید.
مهریه چیست؟
مهریه حقوق مالی زن می باشد که بعد از عقد به او تعلق می گیرد. هر نوع مالی که دارای ارزش باشد اعم از منقول و غیر منقول، سکه، طلا و وجه نقد را می توان به عنوان مهریه تعیین کرد و هر زمان که زن آن را طلب کند مرد موظف به پرداخت است. با وجود این که بدون طلاق و وجود مشکلات هم زوجه می تواند مهریه خود را طلب نماید، اما کمتر شاهد چنینموضوعی هستیم. در واقع خانم ها در شرایط طلاق اقدام به مطالبه و دریافت مهریه می نمایند. در این صورت، با توجه به این که درخواست طلاق از طرف زوج یا زوجه مطرح شده باشد، تاثیراتی را بر مهریه خواهد داشت.
قانون و شرع در زمینه مهریه حامی و پشتیبان زن بوده و حتی این حق را در اختیار زن قرار می دهند که در صورتی که مرد قصد فرار از دین داشته باشد برای صدور حکم جلب و حتی ممنوع الخروج او اقدام کند. در صورتی که مرد اموال منقول و غیر منقول داشته باشد، دادگاه می تواند این اموال را مصادره نماید تا زوج مهریه همسر خود را پرداخت کند. در صورت امتناع وی از پرداخت مهریه، اموال مرد به فروش رسیده و مهریه زن پرداخت می گردد. اما در چه صورتی مهریه به زن تعلق نمی گیرد؟ قانون مدنی برای این مورد نیز شرایطی را در نظرگرفته که در صورتی که بعد از بررسی های صورت گرفته از سوی دادگاه این شرایط تحقق یافته باشد مرد می تواند مهریه ندهد.
در چه صورتی مهریه به زن تعلق نمی گیرد؟
همانطور که پیشتر نیز گفتیم به محض جاری شدن خطبه عقد زن مالک مهریه بوده و اگر مهریه از نوع عندالمطالبه نیز به ثبت رسیده باشد زن می تواند بلافاصله بعد از عقد و یا هر زمان که تمایل دارد مهریه خود را از مرد طلب کند. برای مهریه عندالاستطاعه زمانی که مرد توان مالی در پرداخت را داشته باشد مهریه زن پرداخت می شود. لذا می توان گفت که در هر شرایطی زن مالک مهریه بوده و مرد نمی تواند از پرداخت آن امتناع ورزد.
قابل ذکراست که مواردی مانند عدم انجام وظایف زناشویی، خیانت زن و نشوز نیز موجب سلب مالکیت زن برای دریافت مهریه نخواهد شد. زن حتی بعد از فوت شوهر می تواند مهریه خود را از اموال او طلب کند و این مورد بر سایر بدهی های شوهر و حق السهم ورثه ارجحیت دارد. اما در شرایطی نیز قانون به این موضوع در چه صورتی مهریه به زن تعلق نمی گیرد؟ توجه کرده و در صورت تحقق موارد ذیل مهریه به زن تعلق نمی گیرد:
- باطل بودن نکاح و عدم رابطه زناشویی زوجین: در قانون مدنی یکی از شرایطی که موجب می شود مهریه به زن تعلق نگیرد این گونه بیان شده: اگر به هر دلیلی عقد نکاح دائم و یا موقت از نظر قانون و شرع باطل اعلام شود و میان زوجین نزدیکی واقع نشده باشد در این حالت مهریه به زن تعلق نمی گیرد و حتی اگر زن مهریه خود مطالبه کرده باشد مرد می تواند برای استرداد آن اقدام کند.
به این نکته توجه داشته باشید که این شرایط زمانی محقق خواهد شد که در صورت باطل بودن نکاح میان زوجین رابطه زناشویی نیز برقرار نشده باشد در غیر این صوررت براساس قانون، مهرالمثل به زن تعلق می گیرد و در دادگاه میزان آن تعیین خواهد شد.
- عدم تعیین مهریه و فوت یکی از زوجین: برخی از زوجین ممکن است در زمان نکاح دائم میزان و نوع مهریه را تعیین نکنند و توافق در این مورد را به بعد از عقد موکول کنند. این شرایط موجب شده تا در پاسخ به سوال در چه صورتی مهریه به زن تعلق نمی گیرد؟ چنین بیان کرد: اگر در عقد دائم مهر تعیین نشده باشد این نکاح براساس قانون و شرع درست بوده و زوجین می توانند بعد از عقد در این زمینه تصمیم گیری کنند. اگر قبل از تعیین مهریه میان زوجین نزدیکی برقرار شده باشد زن مستحق مهرالمثل خواهد بود ولی اگر یکی از زوجین قبل از تعیین و مشخص نمودن مهریه فوت کند مهریه به زن تعلق نمی گیرد.
قابل ذکر است که این شرایط تنها مختص عقد دائم بوده و در عقد موقت تعیین مهریه الزامی است در غیر این صورت نکاح موقت باطل خواهد بود.
- نکاح فسخ شده باشد: پاسخ دیگر برای سوال در چه صورتی مهریه به زن تعلق نمی گیرد؟ فسخ نکاح است. اگر قبل از این که رابطه زناشویی میان زوجین برقرار شود عقد نکاح فسخ شده باشد زن مستحق مهریه نخواهد بود مگر این که فسخ به دلیل عنن و ناتوانی جنسی مرد صورت گرفته باشد که در این صورت نصف مهریه باید به زن پرداخت شود.
مطلب پیشنهادی: بهترین وکیل تبریز
در چه مواردی مهریه زن نصف می شود؟
پیشتر به شرایط عدم تعلق مهریه به زوجه اشاره کردیم، در ادامه مواردی که مهریه زوجه نصف می شود را بیان می کنیم:
- فسخ نکاح قبل از برقراری رابطه زناشویی: براساس آنچه که در قانون مدنی در این زمینه اعلام شده اگر شوهر قبل از نزدیکی، همسر خود را طلاق دهد نصف مهریه را باید به عنوان حقوق مالی زن به او پرداحت کند. اگر شوهر قبل از طلاق بیش از نصف مهریه را به زن داده باشد می تواند برای استرداد بیش از نصف اقدام کند.
- طلاق خلع و مبارات: این نوع طلاق به دلیل کراهت از شوهر خواهد بود که در این شرایط زن بایستی برای واقع شدن طلاق مالی را به مرد ببخشدکه در چنین موردی قانون اعلام کرده که زن می تواند نیمی از مهریه خود را به مرد ببخشد.
در چه شرایطی مهریه به زن تعلق می گیرد؟
همانطور که در ابتدای مقاله گفتیم مهریه حق شرعی و قانونی زن بوده و اگر از نوع عندالمطالبه باشد زوجه هر زمان که بخواهد می تواند آن را از مرد طلب کند. در حالت کلی شرایطی که مهریه به زن تعلق می گردد به قرار ذیل است:
بلافاصله بعد از جاری شدن صیغه عقد زن مالک مهریه بوده و اگر از نوع عندالمطالبه باشد هر زمان که بخواهد می تواند آن را از مرد طلب کند و اگر از نوع عندالاستطاعه باشد مرد موظف است زمانی که از توان مالی برخوردار است نسبت به پرداخت مهریه همسر خود اقدام کند.
لازم است که بدانید براساس ماده 226 قانون، مهریه جزو دیون مرد محسوب شده و زن حتی بعد از فوت شوهر می تواند مهریه خود را از اموال او طلب نماید. حتی اگر زن در وظایف زناشویی خود کوتاهی کند قانون همچنان در زمینه این حقوق مالی پشتیبان او بوده و مرد را موظف می داند که مهریه همسر خود را پرداخت کند.
حتی در صورتی که مرد دلایل محکمه پسندی از قبیل رفتار ناشایست، اعتیاد، سابقه کیفری و سایر دلایل را داشته باشد، باز هم مهریه به زوجه تعلق می گیرد و زوج موظف به پرداخت این حق است. در چنین شرایطی مرد با اثبات دلایل خود می تواند از پرداخت نفقه و اجرت المثل معاف گردد اما مهریه را باید پرداخت نماید. یک تصور اشتباه در خصوص مهریه این است که در صورتی که زن مرتکب روابط نامشروع شود، مهریه به وی تعلق نمی گیرد. اما این تصور کاملا اشتباه است و حتی ارتکاب روابط نامشروع هم مانع دریافت این حق زوجه نخواهد شد.
قوانین جدید مهریه
سابق بر این، قوانین مهریه به این صورت بود که زوجه در هر شرایطی می توانست تمام مهریه خود را مطالبه نماید. در صورتی که وی از پرداخت این حق و حقوق زن امتناع می ورزید، زوجه می توانست حکم جلب زوج را اخذ نموده و وی را بازداشت نماید. این موضوع برای تمام مبلغ مهریه قابل استناد و کاربرد است. اما امروزه، آمار طلاق بسیار بالا رفته است که در همین راستا، قوانین جدیدی در خصوص مهریه تدوین و ابلاغ شده است که تا حدودی به کاهش آمار طلاق کمک کرده است.
مطابق قانون جدید مهریه، مهریه زوجه تا میزان 110 سکه و یا ارزش مالی آن قابلیت پیگیری و دریافت حکم جلب و زندانی نمودن زوج را دارد. در واقع مهریه تا میزان 110 سکه عندالمطالبه است و میزان بیشتر از ان عندالاستطاعه می باشد. این موضوع به این معنا نیست که مرد فقط 110 سکه از مهریه زن را پرداخت می کند، بلکه به این معنی است که زوجه می تواند برای این میزان از مهریه خود حکم جلب وپیگیری زوج را دریافت نماید. برای مبالغ مهریه بیشتر از این میزان، حکم جلب و حبس وجود ندارد. در واقع در صورتی که مرد استطاعت مالی داشته باشد، باید مهریه را به طور کامل پرداخت نماید. اما در صورت عدم توانایی مالی، وی می تواند به صورت اقساطی و با توجه به میان درآمد و هزینه خود که توسط دادگاه تشخیص داده می شود، مهریه زوجه را بپردازد. البته توانایی مالی و عدم توانایی مالی زوج در این مسیر باید به اثبات برسد.
آیا بعد از بخشش مهریه توسط زن، امکان بازگشت آن وجود دارد؟
زن این اختیار را دارد که مهریه خود را ببخشد. براساس ماده 289 قانون مدنی اگر مهریه پول و یا سکه باشد و زن به صورت رسمی آن را ببخشد امکان بازگشت آن وجود ندارد و دیگر مهریه به زن تعلق نمی گیرد. اما اگر مهریه اموال غیر منقول مانند ملک باشد امکان بازگشت آن وجود دارد.
بخشش مهریه توسط زن به سه طریق ذیل انجام می گیرد:
- هبه غیر معوض: در این حالت زن بدون این که چیزی در ازای مهریه خود دریافت کند قسمتی و یا تمام آن را می بخشد.
- هبه معوض: در این مورد زن در قبال دریافت چیزی مانند حق طلاق قسمتی و یا تمام مهریه خود را می بخشد.
- ابراء: در این حالت زن بیان می کند که هیچ دینی جهت پرداخت مهریه به گردن مرد نیست.
کلام آخر
همانطور که می دانید مهریه به عنوان یکی از حقوق مالی زن محسوب شده و قانون در این مورد پشتیبان و حامی زن خواهد بود. اما در پاسخ به سوال که در چه صورتی مهریه به زن تعلق نمی گیرد؟ در مواردی که عقد نکاح باطل باشد، عقد ازدواج فسخ شود و زن قبل از تعیین مهریه فوت کند مهریه به او تعلق نخواهد گرفت که البته در تمامی این موراد فوفق الذکر میان زوجین نباید نزدیکی صورت گرفته باشد. در صورت هرگونه انتقاد و پیشنهاد می توانید از طریق سایت وکیل چی با ما در ارتباط باشید.
خیر، حتی اگر زن ناشزه باشد و از شوهرش نافرمانی کند، بازهم مرد موظف است که این حق زن را به طور کامل پرداخت کند.
بلافاصله پس از صیغه عقد زن مالک تمام مهریه مهریه است و بهتر است که مرد تمامی آن را بلافاصله پرداخت کند. اما معمولا در جامعه این گونه است که در هنگام طلاق زنان مهریه خود را درخواست می‌کنند.
خیر، در شرایطی که حداقل یک بار رابطه زناشویی، میان زوجین شکل گرفته باشد، عدم تمکین زن، دلیل مناسبی برای سلب حق مهریه وی نیست، و زن می تواند تحت هر شرایطی اقدام به مطالبه حق خود نماید. البته در صورت باکره بودن زوجه، وی تنها می تواند نیمی از مهریه خود را دریافت نماید.
