هر روزه در هر شهر و استانی تعداد زیادی پرونده حقوقی مفتوح می گردد. دادگاه برای رسیدگی به این پروند ها هزینه ای را دریافت می نماید که هزینه دادرسی نامیده می شود. در واقع می توان گفت هر فردی که برای احقاق حق خود طرح دعوا می نماید باید هزینه دادرسی را پرداخت نماید. در غیر این صورت به شکایت فرد ترتیب اثر داده نخواهد شد. این هزینه بابت رسیدگی به خواسته فرد بوده و در تمام دنیا تعریف شده است. سوالی که مطرح می شود این است که پرداخت هزینه دادرسی به عهده چه کسی است؟ در این مقاله قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم، پس لطفا تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
هزینه دادرسی مهریه به عهده چه کسی است؟
همان طور که گفتیم، برای رسیدگی به هر دعوایی که در مراجع قضایی مطرح می شود باید هزینه دادرسی پرداخت گردد. در واقع این هزینه در ابتدای رسیدگی به پرونده دریافت خواهد شد. این قانون در خصوص دعوای مربوط به دریافت مهریه هم صادق است. موضوعی که در مورد هزینه دادرسی وجود دارد این است که اصولا پرداخت این هزینه به عهده کسی است که دعوا را مطرح می نماید. به این ترتیب در مورد دریافت مهریه زن باید هزینه دادرسی را پرداخت نماید.
هنگامی که زن مهریه خود را مطالبه نماید، در صورتی که مرد در مدت زمان مشخص شده توسط دادگاه نسبت به پرداخت مهریه زن اقدام نکند، دادگاه حکم مصادره و توقیف اموال وی را صادر می نماید. در صورتی که زن مهریه اش را ببخشد و یا به هر دلیلی از ادامه عملیات اجرایی منصرف شود و یا با مرد سازش نماید، هزینه دادرسی از وی گرفته نخواهد شد.
در صورتی که زن مطابق روال مهریه خود را مطالبه کرده و آن را دریافت نماید، باید هزینه دادرسی را مطابق با میزان مهریه پرداخت کند. اما می تواند هزینه های پرداخت شده در اجرای ثبت مهریه را در هنگام مطالبه مهریه از مرد دریافت نماید. به عنوان مثال اگر زوجه برای پیگیری پرونده مهریه خود وکیل گرفته باشد می تواند هزینه آن را از مرد بگیرد. در مورد هزینه دادرسی هم این موضوع صادق است، یعنی زن می تواند هزینه ای که بابت دادرسی پرونده مهریه پرداخت نموده است را از زوج بگیرد. بهترین وکیل مهریه در تهران می تواند در این خصوص راهنمایی های لازم را به شما ارائه نماید.
مهریه زن می تواند پول، طلا، سکه، ملک، ارز و یا هر چیز دیگری باشد. در هنگام محاسبه، مهریه زن هر چه که باشد به وجه رایج مملکت تبدیل شده و به وی پرداخت می شود. هزینه دادرسی هم بر اساس همین مبلغ تعیین می گردد. البته ممکن است برای بررسی پرونده مهریه دادگاه های مختلف بدوی، واخواهی و تجدید نظر تشکیل شود که هر کدام از آن ها هزینه دادرسی جداگانه ای دارند.
در دعاوی ملکی هزینه دادرسی به عهده چه کسی است؟
در دعاوی ملکی هم مانند سایر دعاوی، پرداخت هزینه دادرسی پرونده جزو ملزومات رسیدگی به پرونده است. اگر این هزینه توسط خواهان و یا شاکی پرداخت نگردد، به پرونده وی رسیدگی نخواهد شد. بخش مهمی از پرونده های موجود در محاکم قضایی مربوط به دعاوی املاک است. رسیدگی به این پرونده ها رایگان نبوده و نیازمند پرداخت هزینه دادرسی هستند. مطابق قانون آیین دادرسی مدنی دادخواستی که هزینه دادرسی آن پرداخت نشود به جریان نمی افتد.
در خصوص دعاوی ملکی هم پرداخت هزینه دادرسی دادگاه به عهده فردی است که طرح دعوا نموده است. در واقع می توان گفت شخص خواهان در دعاوی حقوقی و یا شاکی دعاوی کیفری ملزم به پرداخت هزینه دادرسی است. اما این فرد می تواند در هنگام تنظیم دادخواست در لیست خواسته ها، صدور حکم بر پرداخت خسارات دادرسی را قید کند. با درج این خواسته، در صورتی که خواهان در پرونده پیروز شود کلیه هزینه ها و خسارات آن پرونده بر عهده متشاکی و یا خوانده می باشد. در این خصوص می توانید با بهترین وکیل ملکی در شرق تهران مشورت نمایید تا در خصوص هزینه های دادرسی در پرونده های ملکی شما را راهنمایی نمایند.
در چنین شرایطی، دادگاه پس از بررسی پرونده و صدور حکم لازم به این خواسته هم رسیدگی خواهد نمود. به این صورت که اگر فرد مقابل دعوا محکوم به هر مجازاتی شود، علاوه بر آن دادگاه، وی را ملزم به پرداخت هزینه ها و خسارات شاکی می نماید.
هزینه دادرسی چگونه تعیین می شود؟
هزینه دادرسی در دعاوی مختلف با توجه به نوع پرونده و شرایط آن مشخص می گردد. البته قانون در برخی موارد هزینه دادرسی را مشخص کرده که با توجه به ارزش موضوع پرونده مبلغ دقیق آن تعیین می گردد. در پرونده های مربوط به مهریه، هزینه دادرسی بر اساس میزان مهریه خواهد بود. هر چه میزان مهریه بیشتر باشد، هزینه دادرسی هم بیشتر است.
به عنوان مثال زنی که مهریه او 14 سکه طلا باشد با زنی که مهریه ای 1400 سکه ای دارد، هزینه های دادرسی یکسانی ندارند. طبیعی است که زن با دریافت 1400 سکه باید هزینه بیشتری را پرداخت کند. البته هزینه دادرسی به صورت درصد مشخصی از مهریه تعیین می شود. بر اساس میزان مهریه، آن درصد مشخص برای مهریه های سنگین تر بیشتر و برای مهریه کم نیز، کمتر می باشد.
در خصوص دعاوی ملکی هم ارزش ملک است که هزینه دادرسی را مشخص می کند. مسلما شهری که ملک در آن واقع است بر ارزش آن تاثیر گذار است. حتی منطقه ملک هم سبب تغییر قیمت ملک می شود. به همین دلیل هزینه دادرسی دعاوی املاک بر اساس مناطق مختلف تعیین می شود. این هزینه مطابق با درصد مشخصی از ارزش ملک می باشد که این درصد توسط قانون تعیین می شود. مثلا در برخی مناطق هزینه دادرسی حدود 2/5 درصد ارزش ملک می باشد. بدیهی است که هر چه ارزش ملک بالاتر باشد این 2/5 درصد مبلغ بیشتری خواهد شد.
اعسار از پرداخت هزینه دادرسی
گاهی افراد برای احقاق حق خود نیاز به مراجعه به محاکم قضایی دارند. در این مسیر باید هزینه دادرسی برای رسیدگی به پرونده پرداخت شود، در غیر این صورت شکایت فرد بررسی نشده و هیچ نتیجه ای را به دنبال نخواهد داشت. حال این سوال مطرح می گردد که اگر فرد توانایی مالی برای پرداخت هزینه دادرسی را نداشته باشد تکلیف او چه می شود؟
در چنین شرایطی فرد می تواند در خواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی بنماید. این درخواست هم می تواند به صورت هم زمان و در کنار دعوای اصلی مطرح گردد و هم می تواند در غالب یک دادخواست جداگانه مطرح شود.
اعسار به این معنی است که فرد توانایی مالی برای پرداخت هزینه مورد نظر را ندارد. دادگاه برای چنین افرادی می تواند حکم معافیت از هزینه دادرسی را به صورت موقت و یا دایم صادر نماید. اما صدور چنین حکمی نیازمند اثبات اعسار فرد است. اثبات این موضوع از طریق ارائه شهود امکان پذیر است. به این صورت که فرد معسر باید استشهاد نامه ای از دو مرد که شهادت بدهند وی توانایی مالی برای پرداخت هزینه ها را ندارد داشته باشد. ممکن است دادگاه شاهدان را احضار نماید، در این صورت شهود باید در دادگاه حاضر شوند.
در شهادت نامه باید مشخصات هویتی، آدرس اقامت گاه، شغل و وسیله امرار معاش فردی که درخواست اعسار می دهد مشخص باشد. شهود هم باید منبع اطلاع از عدم توانایی مالی فرد مورد نظر را به طور واضح اعلام نمایند. در این شهادت نامه لازم است که مبلغ هزینه دادرسی هم درج گردد.
گاهی ممکن است فرد به دلیل عدم دسترسی به اموال خود امکان پرداخت هزینه دادرسی را نداشته باشد. برای مثال، شاکی یا خواهان دارای ملک با ارزشی می باشد که آن ملک در دادگاه در حال بررسی است و یا این که به سادگی به فروش نمی رسد. در این شرایط حکم معافیت موقت از پرداخت هزینه دادرسی صادر می گردد. به محض این که فرد شرایط لازم برای پرداخت هزینه را به دست آورد باید برای پرداخت آن اقدام نماید. اگر فردی در دادگاه بدوی نسبت به پرداخت هزینه دادرسی معاف شود، در مراحل بعدی یعنی دادگاه تجدید نظر و واخواهی هم از پرداخت معاف خواهد بود.
هزینه دادرسی در دعاوی کیفری
در دعاوی کیفری هم مطابق با قانون پرداخت هزینه دادرسی به عهده طرح کننده دعوا یعنی شاکی خواهد بود. اما در این دعاوی به دلیل وقوع جرم نمی توان رسیدگی به پرونده را به دلیل عدم توانایی شاکی در پرداخت هزینه دادرسی به تعویق انداخت. در چنین شرایطی به صلاح دید دادستان و دادگاه وی از پرداخت هزینه دادرسی معاف خواهد شد.
اما شرایط این معافیت را قانون گذار بر اساس شرایط تعیین می نماید. در واقع دادستان می تواند پرداخت این هزینه را تا انتهای دادرسی و پس از اجرای حکم به تعویق بیاندازد. در این حالت ممکن است فرد شرایط و توانایی مالی لازم را برای پرداخت هزینه های شکایت پیدا کند.
برای مثال ممکن است فردی مورد سرقت قرار گرفته باشد و به همین دلیل از پرداخت هزینه ها ناتوان باشد. پس از اجرای حکم و جبران خسارات وی توسط سارق امکان پرداخت هزینه ها برای شاکی ایجاد شده و می تواند هزینه ها را پرداخت کند. در برخی از موارد هم که اموال سارق مصادره می شود، قانون ابتدا هزینه های دادرسی را از اموال سارق کسر کرده و باقی مانده را به شاکی پرداخت می نماید.
البته در برخی موارد در دعاوی کیفری هم می توان از درخواست اعسار استفاده نمود. در صورت اثبات ناتوانی مالی فرد از پرداخت هزینه های دادرسی معاف خواهد شد. در صورتی که دادگاه تشخیص دهد شاکی با درآمد خود می تواند هزینه دادرسی را پرداخت کند، با در نظر گرفتن هزینه های زندگی و میزان درآمد وی، مبلغ پرداختی را تقسیط می نماید. شاکی هم می تواند هزینه های دادرسی و شکایت را در اقساط تعیین شده پرداخت نموده و از عدم رسیدگی به شکایت خود جلوگیری نماید.
در چه شرایطی هزینه ها از سوی قوه قضاییه پرداخت خواهد شد؟
لازم به ذکر است که هزینه دادرسی دعاوی کیفری بسیار کمتر از دعاوی حقوقی است و در مسیر این پرونده ها بسیاری از هزینه ها توسط قوه قضاییه پرداخت می شود. هزینه انتشار آگهی، ایاب و ذهاب گواهان، دستمزد کارشناسان دادگستری، مترجمان، پزشکان و کلیه افرادی که با صلاح دید دادگاه احضار می شوند از جمله هزینه هایی است که قوه قضاییه آن ها را پرداخت می نماید. در صورتی که انجام این امور به درخواست شاکی باشد، وی موظف به پرداخت هزینه های آن ها می باشد.
در شرایطی که دادگاه تشخیص دهد شاکی توانایی پرداخت هزینه ها را ندارد، این هزینه از اعتبارات قوه قضاییه پرداخت می شود. اگر شاکی و یا خوانده از پرداخت هزینه دادرسی معاف می شود، باز هم خود قوه قضاییه هزینه ها را پرداخت می نماید. در صورت معافیت موقت هم هزینه ها از اعتبارات قوه پرداخت شده و پس از دریافت از فرد در این صندوق جایگزین خواهد شد.
کلام آخر
در این مقاله در خصوص این موضوع صحبت نمودیم که پرداخت هزینه دادرسی به عهده چه کسی است. توضیح دادیم که برای رسیدگی به پرونده های قضایی هزینه ای به نام دادرسی وجود دارد که باید پرداخت گردد. معمولا این هزینه باید توسط فرد شاکی و یا خوانده که دادخواست را مطرح می نماید پرداخت شود. در شرایطی که فرد توانایی پرداخت این هزینه ها را نداشته باشد، با اثبات اعسار می تواند از پرداخت هزینه ها به صورت موقت و یا دایم معاف گردد و یا آن را به صورت اقساط پرداخت کند. در برخی موارد هم خود قوه قضاییه هزینه های پرونده را پرداخت می کند. اگر امکان داشته باشد آن را پس گرفته و در صندوق اعتبارات قوه قرار می دهد. امیدواریم مطالب فوق برای شما عزیزان مفید بوده باشد. از این که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید از شما سپاسگزاریم. در صورت داشتن انتقاد و پیشنهاد می توانید از طریق سایت وکیل چی با ما در ارتباط باشید.
