مجله حقوقی

وکالت بلاعزل چیست؟ ⭐【سال1403】⚖️

این روزها افراد بسیاری به دلیل مشغله های روزمره و نداشتن وقت کافی برای رسیدگی به تمامی امور، تصمیم به انتقال اختیارات معامله و امور خود به فرد دیگری می گیرند. در حالتی که فرد به شخصی نیابت امور را می دهد، در واقع او را وکیل کار خود کرده است. در این میان فردی که اختیاری به او سپرده شده باشد وکیل، و شخص مقابل موکل نامیده می شود. به طور کلی در دنیای وکالت با دو نوع وکالت سر و کار داریم. یکی ااز آن ها وکالت ساده و دیگری بلاعزل است. ما تصمیم داریم در این مقاله به صورت مفصل راجع به وکالت بلاعزل صحبت کنیم. پس در ادامه همراه ما باشید.

منظور از وکالت بلاعزل چیست؟

ممکن است افراد برای انجام امور مختلفی مثل خرید و فروش ماشین، ملک، انتقال مالکیت، حق طلاق زوجین و غیره به یکی از اشخاص مورد اعتماد در نزدیکی خود، اختیاراتی را بدهند که انجام امور را به نیابت از آن ها بر عهده بگیرند. وکالت بلاعزل نوعی قرارداد است که بین طرفین به تنظیم می رسد و بندهای آن مبتنی بر دادن اختیار امری به فرد دیگری است. به طور کلی ما ممکن است حتی برای یک بار در طول زندگی با امور وکالتی مواجه شویم. در دنیای وکالت دو نوع وکالت وجود دارد، وکالت ساده و وکالت بلاعزل.

وکالت ساده با وکالت بلاعزل متفاوت است. به وکالتی که به صورت عادی به فرد دیگری داده می شود و مطابق با آن موکل هر زمان که بخواهد می تواند وکیل را از انجام امور واگذار شده عزل کند، وکالت ساده می گویند. اما وکالت بلاعزل که امروزه بسیار رایج است و بیش تر در دفاتر رسمی برای معاملات ملک و املاک و ماشین انجام می شود، در نحوه عزل وکیل پیچیدگی های خاص خود را دارد.

مطابق با ماده 679 قانون مدنی، موکل می تواند هر موقع که تصمیم بگیرد، وکیل را از انجام کار مورد نظر عزل نماید. تنها در صورتی می توان گفت این امکان وجود ندارد که وکالت داده شده بلاعزل باشد که قوانین و شرایط خود خاص خود را دارد. این نوع وکالت بسیار حساس است، چرا که اگر نسبت به آن آگاهی لازم وجود نداشته باشد و نکات آن رعایت نشود، ممکن است افراد مورد سوء استفاده و کلاهبرداری قرار بگیرند.

هنگامی که بین طرفین وکالت بلاعزل منعقد می شود، در اصل شخصی که دارد وکالت می دهد، یعنی همان موکل، حق عزل وکیل را از خود می گیرد و اختیاری در این خصوص نخواهد داشت.

منظور از وکالت بلاعزل چیست؟

نحوه تنظیم وکالت نامه بلاعزل

وکالت نامه ای که به عنوان بلاعزل بین وکیل و موکل تنظیم می شود، می تواند به دو حالت باشد:

حالت اول: در این حالت در هنگام عقد وکالت نامه، موکل حق عزل کردن وکیل را از خود می گیرد و دیگر نمی تواند هر وقت بخواهد وکیل خود را انجام امور منع کند. در واقع می توان گفت که ضمن عقد لازم حق عزل کردن وکیل از شخص موکل گرفته می شود.

برای مثال شخص «الف» و «ب» در قراردادی وکالت نامه ای را تنظیم می کنند که بر اثر آن شخص «الف» موکل و شخص «ب» وکیل می شود. مطابق با این وکالت نامه، ملکی می تواند توسط شخص وکیل یعنی فرد «ب» معامله و به سندیت برسد. در این حالت شخص الف دیگر نمی تواند وکالت نامه را فسخ نماید. یا مثلا در هنگام ازدواج دو نفر، زن به مرد وکالت بلاعزل در خصوص طلاق می دهد و برای همیشه حق طلاق به مرد داده می شود و هیچ موقع زن نمی تواند این حق را از مرد بگیرد، مگر این که مرد خودش بخواهد این وکالت را تغییر دهد.

حالت دوم: در این روش در زمان عقد قراردادی که بین وکیل و موکل به امضا می‌رسد، موکل می تواند وکیل را عزل کند. اما در این صورت وکیل خسارات ناشی از عزل کردن موکل را از او می تواند دریافت کند. مثلا شخص «الف» به شخص «ب» وکالت بلاعزل می دهد تا انتقال مالکیت ملکی انجام شود و سند به ثبت برسد. در این حالت شخص «الف» تعهد داده است که وکالت را به شخص «ب» خواهد داد، اما هنوز این تعهد را به انجام نرسانده است. در این صورت به علت سرپیچی شخص «الف» از دادن وکالت به وکیل خود، شخص «ب» می تواند از طریق قانونی از موکل خسارت بگیرد.

مدارک مورد نیاز برای تنظیم وکالت نامه بلاعزل

برای واگذاری وکالت بلاعزل به وکیل، بهتر است به دفاتر معتبری هم چون دفاتر اسناد رسمی مراجعه شود و وکالت نامه به صورت قانونی تنظیم شود تا این عقد معتبر و مورد اطمینان طرفین واقع شود. برای مراجعه به دفاتر رسمی و تنظیم قرارداد، مدارکی مورد نیاز است که به شرح زیر می باشد:

  • ارائه کارت ملی وکیل و موکل
  • شناسنامه طرفین
  • همراه داشتن اسناد ملک و یا مالی که قرار است مورد وکالت قرار بگیرد. مثلا اگر موضوع وکالت ملک و خودرو باشد باید فرد موکل سند آن را به همراه داشته باشد.
مدارک مورد نیاز برای تنظیم وکالت نامه بلاعزل

چگونگی ابطال وکالت بلاعزل

گفتیم که وکالت نامه بلاعزل مانند وکالت معمولی نیست که هر موقع موکل بخواهد بتواند وکیل را از انجام آن عزل کند. در اینجا می خواهیم شرایط و نحوه ابطال وکالت بلاعزل را توضیح دهیم:

روش اول: اگر موکل بخواهد عقدی که بر اساس آن به شخصی وکالت بلاعزل داده شده است را منحل کند، می تواند شروع به بر هم زدن عقد نماید. در این حالت وکالتی که از عقد خارج شده باشد مقبولیت ندارد و وکالت نامه منفسخ می شود. مثلا اگر مورد معامله خودرویی باشد و فروشنده به شخص خریدار وکالت بلاعزل برای ثبت سند و باقی کارها بدهد، در صورتی که معامله فسخ شود، دیگر وکالت بلاعزل معنایی ندارد.

روش دوم: این است که موکل بخواهد از طریق قانونی برای فسخ وکالت بلاعزل اقدام کند. در این حالت لازم است موکل به مراجع قضایی ثابت کند که عقد لازم انجام نشده است و یا این که شخص وکیل، اقدامی را که مغایر با مفاد عقدنامه می باشد انجام داده است. در این حالت به صورت رسمی و قانونی وکیل از وکالت نامه حذف می شود.

روش سوم: زمانی که موضوع وکالت مطابق ماده 683 قانون مدنی از بین برود و دیگر وجود نداشته باشد و یا این که موکل بخواهد کاری را که موضوع وکالت است خودش انجام بدهد وکالت فسخ می شود. مثلا شخص «ب» در جایگاه موکل، بخواهد مالی را که تصمیم به فروش با وکالت بلاعزل داشته، خودش بفروشد. این عمل باعث فسخ شدن وکالت بلاعزل به صورت خود به خودی می شود. نکته حائز اهمیت این است که وکالت بلاعزل دلیل بر عدم اختیار موکل برای انجام کار خود نمی باشد. تنها در صورتی حق انجام کار از موکل سلب می شود که خودش صراحتا آن را اعلام کرده باشد.

روش چهارم: حالت بعدی این است که خود وکیل از وکالت انصراف دهد که وکالت بلاعزل به خودی خود فسخ می شود. اگر وکیل بدون هماهنگی و به صورت ناگهانی بخواهد وکالت نامه بلاعزل را منفسخ کند، در صورت وارد شدن ضرر و زیان به موکل، موظف به جبران خسارات وارده می باشد. مثل آن چه که در طلاق خلع رخ می دهد و در صورت فسخ وکالت بلاعزل مرد، زن باید مهر خود را ببخشد و حتی خسارت بیش تری را پرداخت کند که در مقاله طلاق خلع چیست؟، به طور مفصل به این موضوع پرداخته شده است.

چگونگی ابطال وکالت بلاعزل

بعضی از مفاد وکالت بلاعزل

وکالت نامه هایی که به صورت بلاعزل بین طرفین در دفاتر اسناد رسمی به ثبت می رسند با وکالت نامه های دیگر قابل تمایز هستند و می‌توان با شناخت نوع تحریر و متن نوشته شده آن ها را تشخیص داد. در این قسمت عباراتی که نشانگر وکالت نامه بلاعزل است عنوان می شود. این جملات عبارتند از:

  • موکل هنگام عقد خارج لازم حق عزل کردن وکیل را برای مدت 50 سال (کم تر و یا بیش تر) از خود می گیرد.
  • حسب الاظهار موکل ضمن عقد خارج لازم حق عزل وکیل را برای مدت زمان 60 سال از خود ساقط می نماید.
  • در حالت بعدی ممکن است نوشته شده باشد که موکل ضمن عقد این قرارداد برای همیشه حق عزل را از خود گرفته است.

تمام این عبارات اگر در وکالت نامه آمده باشد دلیل بر وکالت بلاعزل می باشد و هنگامی که موکل آن را امضا کند باید بداند که دیگر نمی تواند وکیل را از اختیاراتی که دارد عزل نماید.

تعیین و تکلیف وکالت بلاعزل پس از فوت

طبق مواد قانون مدنی در صورتی که وکیل به موکل خود وکالت بلاعزل بدهد، مانند وکالت ساده به راحتی نمی تواند آن را فسخ کند. اگر پس از عقد وکالت نامه، یکی از طرفین قرارداد فوت کند، سندیت وکالت بلاعزل از بین می رود. چرا که طبق بند سوم ماده 678 قانون مدنی، فوت و یا جنون هر یک از طرفین، یعنی وکیل یا موکل، باعث منتفی شدن وکالت نامه می گردد. همچنین طبق ماده 954 قانون مدنی، قاعده ای که برای تمام قراردادها و عقدنامه های ثبت شده وجود دارد، این است که فوت هر یک از طرفین منجر به فسخ قرارداد خواهد شد. به همین ترتیب بلاعزل بودن وکالت نامه تنظیم شده نیز نمی تواند ماهیت این قانون را تحت تاثیر قرار دهد.

تعیین و تکلیف وکالت بلاعزل پس از فوت

وکالت بلاعزل با انجام مورد وکالت چه تفاوت هایی دارد؟

در خصوص وکالت بلاعزل می توان گفت که نوع وکالت و انجام مورد وکالت با یکدیگر متفاوت هستند و انجام مورد وکالت توسط خود موکل از نظر قانون مشکلی ندارد. فردی که در جایگاه موکل است این امکان را دارد که کاری که به وکیل سپرده است را هر زمان که بخواهد خودش انجام دهد و در این حالت خود به خود وکالتنامه منسوخ می شود.

نکته حائز اهمیت این است که اگر شخص موکل ضمن عقد خارج لازم، خودش حق انجام مورد وکالت را از خود بگیرد و آن را صراحتا اعلام کند، در این حالت موکل هم اجازه عزل کردن وکیل و هم انجام مورد وکالت را از خود می گیرد. نکته دیگر این که اگر موکل اموال خود را چه از نوع منقول و چه غیرمنقول در چارچوب عقد بیع به شخص وکیل فروخته باشد و به او وکالت بلاعزل فروش داده باشد، در این حالت دیگر موکل نمی تواند انجام مورد وکالت را خودش برعهده بگیرد. چرا که دیگر مالکیت آن دارایی از او خارج شده است و اگر چنین اقدامی کند، مجرم است و جرم او نیز فروش مال غیر به حساب می آید. توصیه می شود افراد برای فروش اموال خود با انتقال اسناد رسمی معامله را به انجام برساند تا مشکلی در این میان پیش نیاید.

با وجود مزایای زیاد این نوع از وکالت نامه و تامین خواسته های طرفین معامله، در برخی از موارد،تنظیم این وکالت نامه ها مشکلات خاص خود را دارد. ممکن است به دلیل ناآگاهی طرفین، مخصوصا شخص موکل، با زدن یک امضا در پای وکالت نامه رسمی که به صورت بلاعزل ثبت شده است، به طور ناخواسته عواقب جبران ناپذیری گریبان فرد را بگیرد و تمام اموال خود را به دست طرف مقابل بسپارد. از این رو به تمام افراد توصیه می شود، برای این که در چنین اموری دچار مشکل نشوند، آگاهی خود را بالا ببرند و در صورت نداشتن تجربه با وکلای مربوطه مشورت کنند.

شما می توانید در صورت نیاز به مشاوره با یک وکیل خوب در تهران، به مقاله بهترین وکیل در تهران مراجعه کنید و با وکلای معرفی شده در ارتباط باشید.

کلام آخر

تنظیم وکالت نامه و واگذاری امور یه شخص دیگر، نیاز به داشتن آگاهی و شناخت در این حوزه دارد. بسیاری از افراد هستند که به دلیل سادگی و ناآگاهی درگیر دسیسه های افراد سود جود و فریب کار می شوند و مال و اموال خود را از دست می دهند. یکی از مواردی که ممکن است راهی برای جبران آن نیز نباشد، وکالت بلاعزل می باشد. در این خصوص ما برای کمک به افراد مختلف در این مقاله به طور کامل راجع به این موضوع مطالبی را عنوان کردیم.

از همراهی شما تا پایان مقاله سپاس گزاریم. برای مطالعه و آشنایی با موضوعات حقوقی می توانید به سایت وکیلچی مراجعه نمایید.

4.5/5 - (2 امتیاز)

تیم تحریریه نویسندگان وکیل چی

تیم تحریریه "وکیل‌چی" متشکل از نویسندگان متخصص و باتجربه در نگارش محتوای متنی حقوقی و مشاور حقوقی است. این تیم در تلاش است تا مطالب صحت سنجی شده و دقیقی درباره وکلا و مقالات حقوقی شفاف با موارد حقوقی صحیح جمع آوری کرده و با کمال تعهد در اختیار مخاطبین وبسایت حقوقی وکیل‌چی قرار دهد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا