در این مقاله سعی داریم شما را با انواع وکالتنامه آشنا کنیم. وکالتنامه، قراردادی است که بین دو نفر که یکی در جایگاه وکیل و دیگری در جایگاه موکل قرار می گیرد، بسته می شود. به قراردادی که طبق توافقات بین وکیل و موکل، اختیارات هر یک و موضوع مورد بحث بسته می شود و به امضای طرفین می رسد، وکالتنامه می گویند. وکالتنامه ها با توجه به حدود اختیاراتی که به وکیل داده می شود، متفاوت است و لازم است تمام افراد نسبت به آنچه که قرار است اختیارش را به فرد دیگری بدهند، اطلاعات لازم را داشته باشند تا دچار مشکل و زیان نشوند و بتوانند به خوبی از حقوق خود دفاع کنند. برای آشنایی با این موارد در ادامه مقاله همراه ما باشید.
تقسیم بندی کلی وکالتنامه ها
حدود اختیاراتی که موکل به وکیل خود می دهد به دو بخش تقسیم می شود که عبارتند از:
وکالت مطلق: در وکالت مطلق، موکل فرد را برای همه امور خود چه اداری و چه مالی وکیل می کند، مثل اختیاراتی برای خرید و فروش ملک و یا هر دارایی دیگری، اختیار پرداخت هزینه های خانواده و … که وکیل برای هیچ کدام از این موارد نیاز به کسب اجازه از موکل ندارد و می‌تواند با توجه به اختیاراتی که به او داده شده است، انجام وظیفه کند.
وکالت مقید: وکالت مقید، قراردادی است که بین وکیل و موکل بسته می شود و طبق آن اختیارات خاصی به وکیل داده می‌شود و شرایط متفاوتی نیز دارد. مطابق با موضوع وکالت نامه، بهترین وکیل تهران تنها می تواند در مورد کار خاصی که به او سپرده شده است فعالیت کند.
انواع وکالتنامه را از لحاظ نحوه تنظیم نیز می توان به وکالت رسمی، عادی و شفاهی تقسیم نمود.
وکالت نامه رسمی: وکالتنامه رسمی وکالتی است که در مراکز معتبری هم چون دفتر اسناد رسمی به شرط حضور طرفین تنظیم می شود. سردفتر در این شرایط از طرفین مدارک خاصی را طلب می‌کند تا بتواند به وسیله آن ها طرفین را احراز هویت نماید. این وکالتنامه کاملا قانونی بوده و مثل یک سند قانونی معتبر است و به هیچ عنوان نمی توان در آن شک و شبهه وارد کرد. اما ممکن است در برخی موارد کلاهبرداران وکالتنامه هایی را جعل کنند ویا از وکالتنامه های مجعول استفاده کنند، در این صورت می توان با مراجعه به مراجع قضایی از آن ها شکایت کرد که در زمره جرایم کیفری قرار می گیرد و در صورت اثبات آن مجرمین به پرداخت جزای نقدی و حبس محکوم می شوند. طبق نظر حقوقدانان، بهتر است که برای انتقال اموال غیر منقول یعنی اموالی که نمی توان آن ها را جابجا نمود مثل ملک، وکالتنامه را حتما به صورت رسمی و محضری تنظیم نمود.
وکالتنامه عادی: یکی دیگر از انواع وکالتنامه ها، وکالتنامه عادی می باشد که در دفاتر اسناد رسمی به ثبت نمی رسند. اما این وکالتنامه ها اصولی دارند که طرفین قرارداد، ملزم به رعایت آن ها هستند. مثلا در این نوع وکالتنامه امضای طرفین حتما باید در پایان قرارداد باشد. وکالت نامه هایی که وکلای دادگستری در اختیار دارند، وکالت نامه عادی می باشند که موکل آن را با امضا به ثبت می رساند و به وکیل اختیار امور خود را می دهد.
وکالتنامه شفاهی: ممکن است شخصی به صورت شفاهی به فرد دیگری اختیار اموری را بدهد که غالبا این نوع وکالتنامه بین آشنایان و فامیل رواج دارد و گاهی اوقات نیز از طریق تلفن انجام می شود.
انواع وکالت نامه بر اساس نوع وکالت
وکالت نامه ها با توجه به شرایط تنظیم و حدود اختیارات و نوع موضوع، به دسته های متفاوتی تقسیم می شوند که در ادامه با آن ها آشنا خواهیم شد.
وکالتنامه بلاعزل: وکالت بلاعزل وکالتی است که طبق قوانین آن موکل به هیچ عنوان حق فسخ قرارداد و کنار گذاشتن وکیل را ندارد و این حق را از خود می گیرد.
وکالتنامه تام الاختیار: در این نوع وکالت نامه وکیل با توجه به اموری که در اختیار او گذاشته شده است دیگر نیازی به اجازه از موکل خود نخواهد داشت و می تواند تام الاختیار آن ها را انجام دهد.
وکالتنامه اتفاقی: ممکن است فردی دارای اطلاعات کافی در حوزه وکالتی و امور حقوقی باشد، اما پروانه وکالت نداشته باشد. در این صورت فرد می‌تواند 3 بار در سال برای اقوام نسبی و سببی خود تا درجه 2 وکالت کند و با پرداخت حق مبلغی به قوه قضاییه، وکالت پرونده را برعهده بگیرد.
وکالتنامه معاضدتی: برخی از وکلا در موضوعات حقوقی زیر نظر قوه قضاییه فعالیت می کنند و جزو وکلای پایه یک دادگستری می باشند. مطابق با وکالتنامه های معاضدتی که یکی از انواع وکالتنامه ها محسوب می شود، فرد می تواند از بین وکلای مربوطه در صورت عدم توانایی انتخاب وکیل در امور حقوقی وکیلی را اختیار کند.
وکالتنامه تسخیری: جرایم کیفری که مجازاتی هم چون حبس، اعدام و غیره دارند، نیاز به وکیل دارند. اگر شخص مجرم نتواند وکیل مورد نظر خود را معرفی کند، دادگاه برای او وکیل تسخیری می گیرد و وکالتنامه ای را برای او تنظیم می کند.
در دسته بندی انواع وکالت نامه محضری، موارد دیگری نیز هستند که عبارتند از:
- وکالتنامه در مطالعه پرونده
- وکالتنامه اشخاص حقوقی خصوصی
- وکالتنامه حقوقی عمومی
- وکالتنامه تعیینی
وکالتنامه محضری چیست؟
وکالتنامه محضری یکی از انواع وکالتنامه ها می باشد که مخصوص افرادی است که به دلیل مشکلات روزمره و مشغله های فراوانی که دارند از انجام امور حقوقی خود ناتوانند و می‌خواهند شخصی را برای سپردن کارهای خود پیدا کند و امورشان را به آن ها بسپارند.
طبق وکالتنامه هایی که در آن ها موکلین اختیار اموری را به شخص دیگری به عنوان وکیل خود می دهند، مخصوص خرید و فروش ها و نقل و انتقالات می باشد. وکالتنامه های محضری به دو دسته وکالتنامه ساده و وکالتنامه بلاعزل تقسیم بندی می شوند.
در وکالتنامه ساده، موکل هر زمان که تصمیم بگیرد می تواند وکیل را از انجام امور و اختیاراتی که دارد عزل کند. اما در حال حاضر بیش تر وکالتنامه هایی که برای نقل و انتقالات مالی مورد استفاده قرار می گیرند، از نوع وکالت بلاعزل هستند که در مورد خرید و فروش ملک و املاک، ماشین و دیگر دارایی ها مورد استفاده قرار می گیرند.
مطابق بندهای وکالت نامه بلاعزل، موکل حق عزل وکیل را از خود می گیرد. این وکالتنامه ها در کنار مزایایی که به همراه دارند، ممکن است موکلین را درگیر مشکلاتی کنند. در وکالتنامه های ساده، وکالت تنظیم شده هم از طرف وکیل و هم موکل قابلیت فسخ دارد، یعنی موکل می تواند وکیل را کنار بگذارد و یا خود وکیل از ادامه کار انصراف دهد.
موارد دیگری که منجر به فسخ وکالتنامه می شوند عبارتند از:
- فوت موکل و یا وکیل
- از بین رفتن موضوع وکالت
- انجام کاری که منافات با بندهای وکالتنامه داشته باشد.
- به پایان رسیدن مدت وکالتنامه ها
در وکالتنامه های محضری هم از نوع ساده و هم از نوع بلاعزل، در صورتی که موکل خودش انجام امور را به دست بگیرد و موضوع خرید و فروش و معامله را خود به تنهایی انجام دهد، وکالتنامه فسخ می‌شود و دیگر نیازی به وکیل نمی باشد.
مدارک مورد نیاز برای وکالتنامه محضری:
برای تنظیم وکالتنامه های محضری لازم است وکیل و موکل کارت شناسایی شامل شناسنامه و کارت ملی خود را به همراه کپی آن ها در دست داشته باشند. همچنین اگر موضوع وکالت در مورد معامله ملک و یا ماشین باشد، حتما باید سند مالکیت آن به دفترخانه ارائه شود.
وکالتنامه کاری
یکی دیگر از انواع وکالتنامه های رایج، وکالت کاری می باشد که نوعی از وکالت های حقوقی محسوب می شود. بر اساس آن ها، موکل به وکیل یا نماینده خود این اختیار را می‌دهد که اموری را به نیابت از او انجام دهد. در واقع وکالت کاری نوع قرارداد محسوب می شود که بین طرفین به امضا می‌رسد و اختیار انجام اموری به شخص دیگری داده می شود. در این نوع وکالتنامه، وکیل حق ورود در اموال موکل خود را ندارد، از این وکالتنامه ها در مواردی هم چون خرید و فروش، اجاره، رسیدگی به امور اداری و غیره استفاده می گردد.
همچنین در وکالت کاری که یکی از انواع وکالت نامه می باشد، وکیل نیازی به داشتن پروانه وکالت ندارد و موکل می تواند اختیار امور خود را به هرکسی بسپارد. در این وکالتنامه اکثرا بین موکل و افراد قابل اعتماد او مثل فرزند، پدر و مادر و غیره تنظیم می شود.
اما در وکالتنامه های دیگر که غیر کاری است، حتما وکیل باید پروانه وکالت داشته باشد. وکالتنامه کاری در دفاتر اسناد رسمی به ثبت می رسد و تمام امور محوله در آن قید می گردد. زمانی که وکالتنامه تنظیم می شود و به امضای طرفین می رسد، باید همه موارد اداری هم چون اخذ مفاصا حساب مالیاتی، عوارض، شهرداری و موارد این چنینی که به ادارات دولتی مربوط است، ثبت شود تا انتقال اموال به کس دیگری سپرده نشود. برای پایان زمان وکالت نیز زمانی به مدت یک ماه تا یک سال در وکالتنامه تعیین می گردد.
وکالتنامه های حوزه خانواده
در اموری که مربوط به دعاوی خانواده مثل طلاق، مهریه و حضانت فرزند می باشد، می توان رسیدگی به پرونده را به یکی از وکلای دادگستری سپرد. برای انتخاب وکیل در این موارد باید دقت لازم را به خرج داد و از بین وکلای کاندید، بهترین وکیل خانواده فعال در محل سکونت خود را انتخاب نمود. وکالتنامه ها با مراجعه به دفتر وکیل بین طرفین تنظیم می گردد و مطابق با آن وکیل می تواند در خصوص اختیاراتی که موکلش به او داده است، پرونده را پیش ببرد.
وکالتنامه های دیگری نیز بین زوجین تنظیم می شود که با وکالتنامه های گفته شده تفاوت دارد، مثلا ممکن است یکی از زوجین خارج از کشور باشد و بخواهند از یکدیگر به صورت توافقی جدا شوند. در این صورت شخصی که خارج از کشور است این امکان را دارد که به همسر خود حق توکیل به غیر را بدهد تا بتواند به نیابت از همسر خود وکیلی را انتخاب کند. یا این که ممکن است هر دو طرف در ایران ازدواج کرده باشند و در زمان جدایی در یک کشور خارجی اقامت داشته باشند. در این صورت زوجین می توانند به شخصی در داخل کشور وکالت انتخاب وکیل دهند و او را واسطه کنند. تنظیم این وکالتنامه در سفارت خانه امکان پذیر است.
امور دیگری نیز هستند که در حوزه خانواده منجر به طرح دعاوی می شوند، مثل حضانت فرزندان. در شرایطی که زوجین نتوانند بر سر حضانت فرزندان خود به توافق برسند، می توانند به کمک وکیل این مسئله را حل کنند.
شما نیز اگر ساکن شهر بزرگی مثل تبریز هستید، می توانید به مقاله بهترین وکیل خانواده در تبریز مراجعه کنید و به کمک آن ها پرونده خود را حل و فصل نمایید.
ابطال وکالتنامه
در مورد هر یک از انواع وکالتنامه ها شرایطی برای ابطال وجود دارد. اگر وکالت داده شده از نوع ساده باشد، وکالتنامه می تواند به دو صورت عزل وکیل و یا فسخ وکالتنامه از طرف خود وکیل به دلیل استعفای او منفسخ شود. مطابق با ماده 679 قانون مدنی کشور، موکل می تواند هر زمانی که اراده کند وکیل را از انجام امور عزل نماید.
همچنین طبق اختیاراتی که به وکیل داده می شود، می تواند با پرداخت خسارت های موکل خود که به دلیل استعفای او وارد شده است، از ادامه کار کناره گیری کند. برای وکالتنامه های بلاعزل در صورتی می توان آن را فسخ کرد که یا موکل خود تصمیم به انجام کار بگیرد و یا این که یکی از طرفین فوت کند. همچنین در صورتی که مورد وکالت از بین برود، وکالتنامه خود به خود فسخ می شود.
کلام آخر
ما در این مقاله در مورد انواع وکالتنامه و شرایط هر یک به طور مفصل صحبت کردیم. آن چه که وکالتنامه ها را با یکدیگر متمایز می کند، موضوع وکالت، شریط فسخ آن، اختیارات وکیل و… می باشد. ممکن است وکیلی که اختیار امور را در دست می گیرد وکیل پایه یک دادگستری و یا یک فرد معمولی باشد که با توجه به نوع وکالتنامه می توانند به نیابت از موکل خود، امور محوله را پیگری نمایند.
از همراهی شما تا پایان مقاله کمال تشکر را داریم. برای دریافت مقالات مرتبط در مورد مسائل مربوط به دعاوی حقوقی و کیفری، به سایت وکیل چی مراجعه نمایید. برای مشاهده مقاله بهترین وکیل در تهرانسر کلیک کنید.
