هم زمان با جاری شدن صیغه عقد بین زوجین، آن ها نسبت به یکدیگر تعهداتی می دهند و با امضایی که در عقدنامه می کنند، این تعهدات را به صورت قانونی به ثبت می رسانند. از همان لحظه هر دو نفر باید به وظایف خود عمل نمایند و در عوض می توانند از طرف مقابل شان انتظاراتی را داشته باشند. در صورت عدم انجام وظایف، آن ها امکان این را دارند که از همسر خود شاکی شده و حتی درخواست طلاق نمایند. در واقع عمل به وظایفی که در شرع و قانون به زوجین سپرده می شود، تمکین نام دارد و سرپیچی از آن ها به معنی عدم تمکین است. در این مقاله می‌خواهیم بدانیم اگر زن تمکین نکند می تواند طلاق بگیرد یا خیر. شما نیز برای کسب اطلاعات لازم در این خصوص در ادامه همراه ما باشید.
منظور از تمکین چیست؟
پس از جاری شدن صیغه محرمیت و عقد دائم بین زوجین، آن ها نسبت به هم برای انجام وظایف شرعی و قانونی موظف می شوند و اگر از انجام آن ها ممانعت کنند، می توانند ادعای عدم تمکین طرف مقابل را داشته باشند. بیش تر در جامعه و طبق عرف این گونه تصور می شود که تمکین و عدم تمکین مخصوص زنان است و مرد چنین حکمی را نمی تواند داشته باشد. اما در واقع با توجه به این که چه زن و چه شوهر نسبت به هم وظایفی بر عهده دارند، هردو در صورت عدم رعایت و نقض هر یک از وظایف و شروط طلاق، در واقع عدم تمکین کرده اند.
تمکین به دو نوع عام و خاص طبقه بندی می شود. منظور از تمکین عام برای زن این است که در مسائل خانوادگی مطیع شوهرش باشد. برای مثال اگر زن، در محلی که همسرش برای زندگی تدارک دیده است سکونت نکند و یا رفتار بدی با همسرش داشته باشد، به نظافت خود و منزلش رسیدگی نکند و برای خروج از منزل از همسرش اجازه نگیرد، دچار عدم تمکین عام شده است و هر یک از این وظایف نیز به تمکین عام معروف است.
همچنین تمکین خاص به معنای انجام وظایف زناشویی و جنسی است و زن موظف است که به درخواست های همسرش در این زمینه عمل کند. مگر این که مرد درخواستی خارج از عرف داشته باشد یا زن دلیلی برای عدم انجام آن داشته باشد که از نظر قانون و شرع قابل قبول باشد. این موارد تمکین خاص نامیده می شود و ممانعت از آن عدم تمکین خاص است.
اگر زن تمکین نکند می تواند طلاق بگیرد؟
طبق قانون مدنی کشور یکی از وظایف زن بعد از عقد دائم، تمکین از همسرش می باشد. همان طور که گفته شد تمکین به دو نوع عام و خاص دسته بندی می شود. همچنین طبق تمکین خاص، زن موظف به انجام وظایف زناشویی در برابر همسرش است و طبق تمکین عام نیز باید زن بپذیرد که مرد رئیس خانواده بوده و با او رفتار خوب و مناسب داشته باشد.
اما باید بگوییم تبعیت از همسر چه در قانون و چه در شرع به صورت مطلق نیست، یعنی این گونه نیست که زن بدون هیچ چون و چرایی موظف به اطاعت از همسرش باشد. در قانون نیز مواردی در نظر گرفته شده است که اگر آن ها در زندگی مشترک پیش بیاید به زن اجازه اطاعت نکردن از همسرش داده می شود. برای مثال یکی از مواردی که می تواند زن را برای عدم پذیرش دستور شوهر در رابطه جنسی مجاز کند، داشتن بیماری های جنسی و مقاربتی مرد است و یا داشتن عذر شرعی و بیماری هایی که برای زن در صورت داشتن رابطه جنسی آسیب زننده است. در این صورت تمکین خاص دیگر وظیفه زن نمی باشد.
همچنین گفته شد که یکی از وظایف زن در برابر مرد زندگی در محل سکونتی است که همسرش برای او در نظر گرفته است. اما اگر در هنگام عقد دائم و در بخش شروط طلاق یکی از گزینه های زن، تعیین محل زندگی باشد، زن می تواند با همسرش در یک منزل مشترک زندگی نکند. همچنین اگر مطابق با قانون، زن از حق حبس در عقد ازدواج استفاده کند، می تواند از دستورات همسرش سرپیچی نماید یعنی تا زمانی که مهریه اش را دریافت نکرده است با او رابطه نداشته باشد، به شرطی که قبل از آن نیز در این مورد از شوهرش تمکین نکرده باشد. اما در صورتی که چنین چیزهایی ممکن نباشد و زن بی دلیل از شوهرش تمکین نکند، نفقه اش از بین خواهد رفت و به او حکم عدم تمکین از شوهر داده خواهد شد.
امکان طلاق عسر و حرج در صورت عدم تمکین
یکی از مواردی که به زن اختیار حق طلاق می دهد، ثابت نمودن شرایط سخت زندگی و در عسر و حرج بودن است. ممکن است در زندگی مشترک مرد شرایط سختی را برای زن به وجود آورد و تحمل آن را غیر ممکن کند. در این خصوص ماده 1130 قانون مدنی به این مورد اختصاص یافته است تا زن بتواند در این شرایط حتی با داشتن حق طلاق مرد از او جدا شود و حتی عمل به وظایفی که به عنوان تمکین عام و خاص در نظر گرفته شده است، از او سلب شود. این ماده این گونه بیان می شود:
اگر تداوم زندگی مشترک، به ضرر زن باشد و او را در عسر و حرج قرار دهد، به زن اجازه داشتن درخواست طلاق داده می شود. اگر بتواند در دادگاه عسر و حرج را اثبات کند، قانون مرد را موظف به موافقت با طلاق می کند. حال اگر در این شرایط مرد حاضر نشود و دادگاه نیز نتواند او را مجبور به طلاق کند، حکم طلاق غیابی از طرف زن صادر می شود. در شرایط عسر و حرج، زن دیگر موظف به تمکین از شوهر نیست و در مواردی می تواند حتی از سکونت در محل زندگی مرد نیز امتناع کند. این شرایط شامل موارد زیر می شود:
- نبودن مرد در زندگی مشترک برای مدت 6 ماه مستمر و یا 9 ماه به صورت غیر مستمر در طول یک سال می تواند به زن اجازه دادن درخواست طلاق را دهد.
- اعتیاد مرد به مواد مخدر و هر چیزی که او را از داشتن زندگی نرمال دور کند و زن را در شرایط عسر و حرج قرار دهد. در این صورت پزشکی قانونی مرد را ملزم به ترک در مدت مشخص می کند و اگر نتواند، حکم طلاق داده می شود.
- در صورتی که مرد برای مدت 5 سال به دلیل جرمی که مرتکب شده است به حبس محکوم شود. حتی ممکن است مرد محکوم به پرداخت جزای نقدی شود و یا بدهی سنگینی داشته باشد و به دلیل عدم استطاعت مالی مجبور به تحمل حبس شود. در این صورت با شروع اجرای حکم مرد، زن مجاز به ارائه دادخواست طلاق می شود.
- اگر مرد به بیماری لاعلاج و یا صعب العلاجی مبتلا شود که زندگی مشترک به سختی بیفتد، زن می تواند دادخواست طلاق را ارائه دهد. همچنین در صورت داشتن بیماری واگیر دار، زن از تمکین رابطه جنسی مبرا می شود و لزومی به تبعیت از مرد ندارد.
- در صورتی که مرد رفتار نادرستی با زن داشته باشد و او را اذیت کند و یا این که اقدام به ضرب و شتم او نماید، می تواند با مراجعه به پزشکی قانونی، عسر و حرج را اثبات کند و دادگاه مرد را مجبور به طلاق نماید.
با توجه به موارد گفته شده حالا باید به این سوال پاسخ داده شود که اگر زن تمکین نکند می تواند طلاق بگیرد یا نه؟ اگر تمکین نکردن زن از شوهرش به دلایل قانونی و موجه نباشد به او زن ناشزه نسبت داده می شود و به سختی اثبات عسر و حرج انجام می شود. قانون بیش تر تاکید به تمکین در هر شرایطی دارد. پس توصیه می شود که زنانی که در شرایط عسر و حرج هستند در ابتدا دادخواست طلاق عسر و حرج را بدهند و بعد از دستور قاضی از تمکین سرپیچی کنند.
در صورتی که زن در شرایطی باشد که شوهرش او را به شدت کتک زده و از منزل بیرون کند، زن در همین موقع می تواند از همسر خود شکایت کند و حتی دیگر از او تمکین نکند.
عدم تمکین با درخواست طلاق خلع
گفتیم که تنها در شرایط عسر و حرج است که زن مجاز به عدم تمکین از شوهرش می باشد. زنی که عدم تمکین از شوهرش کند، مستحق دریافت نفقه نمی شود و قانون نیز مرد را ملزم به پرداخت آن نمی کند ولی در هر صورت مهریه وظیفه او می باشد. اگر زنی درخواست طلاق داشته باشند اما دلیل محکمه پسندی برای آن نداشته باشد و نتواند از شروط عقدنامه و شرایط عسر و حرج استفاده کند، با توجه به اختیار حق طلاق که بر عهده مرد است نمی تواند جدا شود. اما قانونی برای این مورد مطابق با احکام اسلام در نظر گرفته شده است و آن طلاق خلع است.
ممکن است زنی دیگر تمایلی به ادامه زندگی مشترک نداشته باشد و از شوهرش تمکین نکند، در این صورت می تواند با پرداخت فدیه همسرش را راضی به موافقت با طلاق کند. مطابق با ماده 1146 قانون مدنی در حمایت از حقوق خانواده، اگر زنی به دلیل کراهت فراوان از شوهرش بخواهد جدا شود، می تواند مالی را به او ببخشد تا بتواند از او جدا شود. این مال می تواند معادل مهریه و یا مبلغی کم تر و یا بیش تر از آن باشد که مقدار آن مطابق با نظر مرد است. ولی به طور کلی اختیار این امر با مرد است و می تواند بپذیرد و یا رضایت به طلاق ندهد.
حال می خواهیم به این سوال پاسخ دهیم که با توجه به طلاق خلع، زن اگر تمکین نکند می تواند طلاق بگیرد؟ در حقیقت طلاق خلع هیچ ربطی به عدم تمکین زن ندارد و به طور کلی زنی که عدم تمکین کند ناشزه است و قانون او را از تمکین به دلیل نفرت مبرا نمی داند. اما می‌تواند درخواست طلاق خلع با وجود عدم تمکین داشته باشد و طبیعی است که زنی که از همسر خود متنفر است از او تمکین نکند. قطعا وقتی زنی برای جدایی از همسرش از مهریه خود بگذرد، حقوق مالی دیگری مثل نفقه برای او اهمیتی نخواهد داشت.
برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این موضوع می توانید به مقاله «طلاق خلع چیست؟» مراجعه کنید.
در صورت عدم تمکین جنسی زن مرد چه اقدامی باید کند؟
اگر زن به وظایف جنسی خود در زندگی زناشویی عمل نکند مرد می تواند به شرح زیر اقدام نماید:
- مرد مجاز است در این خصوص به دادگاه خانواده مراجعه کند و پس از شکایت، از دادگاه اذن ازدواج مجدد بگیرد.
- مردی که همسرش از او تمکین جنسی نکند، از پرداخت نفقه مستنکف می شود و می تواند از آن خودداری کند که در این خصوص لازم است عدم تمکین زن در دادگاه اثبات شود.
- مرد در زمانی که همسرش از او تمکین جنسی نکند، می تواند درخواست طلاق را با داشتن دلیل موجه ارائه دهد و دیگر معایب طلاق از طرف مرد برای او وجود نداشته باشد.ا
البته باید بگوییم که به دلیل خصوصی بودن روابط بین زن و شوهر، ثابت نمودن آن در دادگاه خانواده کمی دشوار می‌باشد. در این خصوص یا باید زن شخصا در دادگاه به این موضوع اقرار نماید و یا مرد با آوردن شهود به دادگاه ثابت کند که همسرش از او فرمانبری نمی کند و یا این که قاضی طبق اظهارات طرفین تشخیص دهد.
آیا در صورت عدم تمکین زن مهریه از او سلب می شود؟
از جمله آثاری که تمکین نکردن زن از شوهرش در پی دارد، عدم تعلق گرفتن نفقه و در شرایط خاصی برخی حقوق مالی از جمله اجرت المثل و تنصیف اموال است. اما مهریه چیزی است که تحت هر شرایطی زن می تواند آن را مطالبه کند و هیچ کس نمی تواند او را از دریافت آن محروم کند. همچنین می تواند در صورتی که همسرش از او تمکن نکند به دادگاه مراجعه کند و پس از اعاده دعوای عدم تمکین، درخواست ازدواج مجدد را پس از تذکر به زن برای برگشت به زندگی و تمکین از مرد داشته باشد. اما مهریه هیچ ارتباطی ندارد و حتی اگر زن از همسرش به هیچ عنوان تمکین نکند و یا حتی رابطه نامشروع داشته باشد در این خصوص خللی وارد نمی شود و بازهم محق دریافت مهریه می گردد.
کلام آخر
در این مقاله در مورد موضوعی بحث برانگیز با عنوان اگر زن تمکین نکند می تواند طلاق بگیرد یا خیر صحبت شد. با توجه به این که حق طلاق با مرد است شرایط زن برای جدایی کمی دشوار تر است. تمکین نیز از وظایف زن است و در شرایطی که در مقاله توضیح داده شد، می تواند با استناد به قوانین از همسرش تمکین نکند و درخواست طلاق نماید.
از همراهی شما تا پایان مقاله سپاس گزاریم. شما می توانید برای ارائه نظرات و پیشنهادات خود در سایت وکیل چی همراه ما باشید.
خیر. فقط باعث قطع نفقه می شود.
خیر در مواردی قانون و شرع به زن اجازه داده که از شوهرش اطاعت نکند مثل دوران حق حبس زن یا به دلیل بیماری های مقاربتی مرد.
عدم تمکین زن سبب از بین رفتن حق طلاق خلع از طرف زن نمی شود و صرفا زن باید با پرداخت مالی به شوهر وی را راضی به طلاق دادن کند.
