تفاوت بین قولنامه و مبایعهنامه چیست؟⭐【1403】⚖️

تفاوت قولنامه و مبایعهنامه از نظر مجله حقوقی وکیل چی:
- هزینه تنظیم مبایعهنامه از قولنامه بیشتر است.
- هر دو سند دارای اعتبار هستند اما اعتبار مبایعهنامه بیشتر است.
- تنظیم قولنامه به معنی معامله قطعی نیست، اما مبایعهنامه معامله قطعی است.
- تنظیم قولنامه نیازی به ثبت در دفتر اسناد ندارد، اما مبایعهنامه در دفاتر اسناد، ثبت میشود.
در دنیای پیچیده معاملات املاک، دو سند مهم و پرکاربرد وجود دارد: قولنامه و مبایعهنامه. اگر تاکنون قصد خرید یا فروش ملکی را داشتهاید، احتمالاً با این دو اصطلاح برخورد کردهاید؛ اما آیا واقعاً میدانید تفاوت بین این دو چیست؟ آیا میدانید هر کدام چه تعهداتی را برای شما ایجاد میکند و چه پیامدهای قانونی و یا موارد حقوقی دارد؟ در این مقاله، به زبان ساده و قابل فهم، به بررسی تفاوت قولنامه و مبایعهنامه میپردازیم. با ما همراه باشید تا با آگاهی کامل، گامهای محکمتری در مسیر معاملات ملکی خود بردارید.
فرق بین قولنامه و مبایعه نامه
درک فرق بین قولنامه و مبایعهنامه برای هر کسی که قصد ورود به بازار املاک را دارد، حیاتی است. این دو سند، اگرچه هر دو مربوط به خرید و فروش ملک هستند، اما از نظر ماهیت، تعهدات و پیامدهای قانونی کاملاً متفاوت هستند. عدم آگاهی از این تفاوتها میتواند شما را در معرض ریسکها و مشکلات جدی قرار دهد. در این بخش، به بررسی تفاوتهای بنیادی بین قولنامه و مبایعهنامه میپردازیم تا درک بهتری از هر یک داشته باشید و بتوانید در معاملات ملکی خود تصمیمات آگاهانهتری بگیرید.
تفاوت قولنامه دستی و بنگاهی
قولنامهها میتوانند به دو صورت دستی یا بنگاهی تنظیم شوند. قولنامه دستی، سندی است که توسط خود طرفین معامله و بدون حضور مشاور املاک یا وکیل نوشته میشود. این نوع قولنامه، اگرچه ساده و سریع است، اما به دلیل عدم رعایت نکات حقوقی و فنی، میتواند مشکلات و اختلافات بعدی را به همراه داشته باشد.
در مقابل، قولنامه بنگاهی توسط مشاور املاک و با رعایت اصول و قوانین مربوطه تنظیم میشود. این نوع قولنامه، به دلیل حضور کارشناس و آگاهی او از قوانین، از اعتبار بیشتری برخوردار است و احتمال بروز مشکلات در آینده را کاهش میدهد.

فرق مبایعه نامه با سند رسمی
مبایعهنامه، سندی است که پس از توافق نهایی طرفین و پرداخت کامل یا بخشی از ثمن معامله تنظیم میشود. این سند، اگرچه به تنهایی باعث انتقال رسمی مالکیت نمیشود، اما تعهدات طرفین را به صورت قانونی مشخص میکند و در صورت بروز اختلاف، قابل استناد در دادگاه است.
اما سند رسمی، سندی است که در دفترخانه اسناد رسمی و با حضور طرفین معامله و شهود تنظیم میشود. این سند، علاوه بر مشخص کردن تعهدات طرفین، باعث انتقال رسمی مالکیت از فروشنده به خریدار میشود و از اعتبار قانونی بالایی برخوردار است.
تفاوت بین قولنامه و مبایعه نامه از جنبه های مختلف
در این بخش، به پاسخ این سوال میپردازیم که تفاوت بین قولنامه و مبایعهنامه در چیست؟ سعی میکنیم به جنبههای مختلفی از این موضوع بپردازیم تا با درک کاملتری از این دو سند، بتوانید در معاملات ملکی خود با اطمینان بیشتری قدم بردارید.
در دنیای معاملات ملکی، درک تفاوت بین قولنامه و مبایعهنامه حیاتی است. قولنامه، یک توافق اولیه و الزامآور است که طرفین را به انجام معامله در آینده متعهد میکند، در حالی که مبایعهنامه، سندی رسمیتر است که انتقال مالکیت را قطعی میکند. این دو سند، از جنبههای مختلفی مانند تعهدات، الزام قانونی، تنظیم، هزینهها و شرایط فسخ، تفاوتهای قابل توجهی دارند.
قولنامه، اگرچه سادهتر و کمهزینهتر است، اما از اعتبار قانونی کمتری برخوردار است و فسخ آن آسانتر است. در مقابل، مبایعهنامه، به دلیل ثبت رسمی و جزئیات بیشتر، از اعتبار قانونی بالاتری برخوردار است و فسخ آن دشوارتر است، اما هزینههای بیشتری را نیز به همراه دارد. انتخاب بین این دو سند، به شرایط خاص معامله و نیازهای طرفین بستگی دارد و توصیه میشود قبل از هرگونه تصمیمگیری، با یک مشاور حقوقی مشورت شود تا از بروز مشکلات حقوقی در آینده جلوگیری شود.
تعهدات
- قولنامه: در قولنامه، طرفین متعهد میشوند که در آینده و تحت شرایط مشخص، معاملهای را انجام دهند. این تعهد، اگرچه الزامآور است، اما به این معنا نیست که معامله حتماً انجام خواهد شد. در واقع، قولنامه یک پیشقرارداد است که طرفین را به مذاکره و توافق نهایی در آینده متعهد میکند. در صورت عدم انجام معامله توسط یکی از طرفین، طرف مقابل میتواند با استناد به قولنامه، خسارت مطالبه کند یا حتی الزام به انجام معامله را از دادگاه بخواهد.
- مبایعهنامه: در مبایعهنامه، تعهد طرفین به انجام معامله قطعی و غیرقابل بازگشت است. در این سند، فروشنده متعهد میشود ملک را به خریدار منتقل کند و خریدار متعهد میشود ثمن معامله را به فروشنده بپردازد. انتقال مالکیت ممکن است در زمان تنظیم مبایعهنامه صورت گیرد یا در آینده و پس از انجام تشریفات قانونی انجام شود. در هر صورت، مبایعهنامه نشاندهنده یک توافق قطعی و الزامآور برای انجام معامله است.
الزام قانونی
در مقام بررسی تفاوت قولنامه و مبایعهنامه میتوان گفت:
- قولنامه: قولنامه، یک سند عادی است و به تنهایی نمیتواند باعث انتقال رسمی مالکیت شود. به عبارت دیگر، حتی اگر قولنامهای بین طرفین تنظیم شود، مالکیت ملک همچنان در اختیار فروشنده باقی میماند تا زمانی که سند رسمی انتقال مالکیت تنظیم شود. با این حال، قولنامه یک سند معتبر است و در صورت بروز اختلاف، میتواند به عنوان مدرکی دال بر توافق اولیه طرفین در دادگاه مورد استناد قرار گیرد.
- مبایعهنامه: مبایعهنامه نیز به تنهایی باعث انتقال رسمی مالکیت نمیشود، اما از اعتبار قانونی بالاتری نسبت به قولنامه برخوردار است. در مبایعهنامه، تعهدات طرفین به صورت دقیق و مشخص ذکر میشود و در صورت عدم انجام تعهدات توسط یکی از طرفین، طرف مقابل میتواند با استناد به مبایعهنامه، الزام به انجام تعهد یا پرداخت خسارت را از دادگاه بخواهد.
تنظیم سند
- قولنامه: قولنامه معمولاً توسط خود طرفین یا با کمک مشاور املاک تنظیم میشود و نیازی به ثبت رسمی در دفترخانه ندارد. این سادگی و سرعت در تنظیم قولنامه، یکی از مزایای آن محسوب میشود. با این حال، به دلیل عدم ثبت رسمی، امکان سوءاستفاده و جعل در قولنامهها بیشتر است و توصیه میشود در تنظیم آن دقت کافی به عمل آید و از مشاوره حقوقی استفاده شود.
- مبایعهنامه: برای اطمینان بیشتر و جلوگیری از مشکلات بعدی، بهتر است مبایعهنامه در دفتر اسناد رسمی ثبت شود. ثبت رسمی مبایعهنامه، علاوه بر افزایش اعتبار قانونی آن، از بروز اختلافات و سوءاستفادههای احتمالی جلوگیری میکند و به طرفین اطمینان خاطر بیشتری میدهد.
هزینهها
- قولنامه: هزینه تنظیم قولنامه معمولاً کمتر از مبایعهنامه است، زیرا نیازی به ثبت رسمی و پرداخت هزینههای مربوطه ندارد. این هزینهها ممکن است شامل حقالزحمه مشاور املاک، هزینه تنظیم سند و سایر هزینههای جانبی باشد.
- مبایعهنامه: هزینه تنظیم مبایعهنامه به دلیل ثبت رسمی و پرداخت هزینههای مربوطه، بیشتر از قولنامه است. این هزینهها شامل حقالثبت، مالیات نقل و انتقال، حقالتحریر دفترخانه و سایر هزینههای قانونی میشود.
شرایط فسخ
- قولنامه: فسخ قولنامه، در صورت توافق طرفین یا بروز شرایط خاص ذکر شده در قولنامه، امکانپذیر است. به عنوان مثال، اگر در قولنامه شرط شده باشد که در صورت عدم تأمین مالی توسط خریدار، قولنامه فسخ میشود، در صورت عدم تأمین مالی، خریدار میتواند قولنامه را فسخ کند.
- مبایعهنامه: فسخ مبایعهنامه، به دلیل قطعی بودن معامله، بسیار دشوارتر است و تنها در شرایط خاص و با حکم دادگاه امکانپذیر است. به عنوان مثال، اگر فروشنده در انتقال مالکیت تعلل کند یا خریدار از پرداخت ثمن معامله خودداری کند، طرف مقابل میتواند با مراجعه به دادگاه، الزام به انجام تعهد یا فسخ مبایعهنامه را درخواست کند.
اعتبار مبایعه نامه در دادگاه
مبایعهنامه، به عنوان یک سند عادی، در دادگاه از اعتبار قابل توجهی برخوردار است. در صورت بروز اختلاف بین طرفین معامله، مبایعهنامه میتواند به عنوان مدرک مهمی برای اثبات تعهدات و توافقات طرفین مورد استفاده قرار گیرد. با مراجعه به بهترین وکیل حقوقی در تهران میتوان با تنظیم قرارادی اصولی از ایجاد مشکلات آتی پیشگیری کرد.
با این حال، باید توجه داشت که اعتبار مبایعهنامه در دادگاه به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- صحت و کامل بودن مبایعهنامه: مبایعهنامه باید شامل تمام جزئیات معامله، از جمله مشخصات طرفین، مشخصات ملک، قیمت، شرایط پرداخت و سایر توافقات باشد. هرگونه نقص یا ابهام در مبایعهنامه میتواند اعتبار آن را در دادگاه کاهش دهد.
- ثبت رسمی مبایعهنامه: اگرچه ثبت رسمی مبایعهنامه الزامی نیست، اما ثبت آن در دفتر اسناد رسمی میتواند اعتبار آن را در دادگاه افزایش دهد و از بروز مشکلات بعدی جلوگیری کند.
- رعایت قوانین و مقررات: مبایعهنامه باید با قوانین و مقررات مربوط به معاملات املاک مطابقت داشته باشد. هرگونه مغایرت با قوانین میتواند اعتبار مبایعهنامه را در دادگاه زیر سوال ببرد.
- شهادت شهود: در صورت بروز اختلاف، شهادت شهود حاضر در زمان تنظیم مبایعهنامه میتواند به اثبات اعتبار آن کمک کند.
بنابراین، برای اطمینان از اعتبار مبایعهنامه در دادگاه، توصیه میشود که آن را با دقت و با رعایت تمام نکات حقوقی تنظیم کنید و در صورت امکان، آن را در دفتر اسناد رسمی ثبت کنید.

سخن پایانی
در این مقاله، به بررسی تفاوت قولنامه و مبایعهنامه پرداختیم. همانطور که مشاهده کردید، این دو سند، اگرچه هر دو مربوط به خرید و فروش ملک هستند، اما از نظر ماهیت، تعهدات و پیامدهای قانونی کاملاً متفاوت هستند. قولنامه، سندی است که در مرحله مذاکره و قبل از توافق نهایی تنظیم میشود و تعهد طرفین را به انجام معامله در آینده مشخص میکند. اما مبایعهنامه، سندی است که پس از توافق نهایی و قبل از انتقال رسمی مالکیت تنظیم میشود و تعهدات طرفین را به صورت قانونی مشخص میکند.
امیدواریم با مطالعه این مقاله، توجه و دقت شما در خصوص تنظیم قولنامه افزایش یافته باشد. از همراهی شما با سایت وکیل چی سپاسگزاریم. در صورتی که تجربهای در خصوص تنظیم این اسناد دارید، نظرات خود را برای ما کامنت کنید.
هم قولنامه و هم مبایعهنامه به عنوان مدرک مالکیت شناخته شدهاند؛ اما اعتبار مبایعهنامه بیشتر است.
مبایعهنامهای که اصولی تنظیم شده باشد، با کد رهگیری و بدون آن، دارای اعتبار است.
فوت فروشنده خللی در اعتبار مبایعهنامه ایجاد نمیکند.